"مازیار بهاری"مستندساز و خبرنگار ایرانی فعال در عرصه ی جهانی، شامگاه گذشته ـ 28 اردیبهشت ماه ـ در برنامه ی "دو قدم مانده به صبح"میهمان تلویزیون شد و به گفت و گو درباره ی سینمای مستند و مستند گزارشی پرداخت.
مازیار بهاری در تعریف مستند گزارشی توضیح داد:" این نوع مستند، اثری است که علاوه بر این که به عنوان فیلم مطرح است به ارایه ی گزارش هم می پردازد. لذا این اثر باید در ابتدا، تمام عناصر یک فیلم خوب را دارا باشد و از تمامی خصوصیات یک اثر دراماتیک بهره ببرد. لازم است مستندهای گزارشی، داستان گویی خوبی داشته باشند و از سوی دیگر مستند باشند و درباره ی یک حقیقت (و نه واقعیت) صحبت کنند." بهاری در ادامه پس از این تعاریف، مطرح کرد:" این تعریف من است و به هرحال هیچ گاه تعریف های مختلف مشکلی ایجاد نمی کنند. بلکه مشکل هنگامی ایجاد می شود که بخواهیم به دلیل گزارشی بودن، یک فیلم را بد بدانیم. گاه عده ای گزارشی بودن را صفتی ناشایست می دانند و در قیاس با سینمای هنری این سبک فیلم ها را بی ارزش قلمداد می کنند."
این مستندساز، با بیان این که در ایران بر علیه مستند گزارشی یا هرنوع گزارشی نوعی جبهه گیری وجود دارد، گفت:"چرا که ما در جامعه ای سیاست زده کار می کنیم و از دهه ی 20 به بعد تمام هنرمندان، نویسنده ها و حتی خبرنگاران هرگاه وارد جریان سیاست شدند به نوعی لوث شده است. در دوران پس از پیروزی انقلاب، این سیاست زدگی کمی افزایش یافته و باعث شده است که هنرمندان راه خود را از سیاست مداران جدا کنند. به نوعی امروزه هنرمندی که از سیاست صحبت می کند بیشتر سیاستمدار محسوب می شود، حال آن که به نظر بنده لازم است که با توجه به ثباتی که اکنون پیدا کرده ایم، کمی از شدت این سیاست زدگی کاسته شود و هنرمندان بتوانند بدون این که کار آن ها سیاست زدگی تعبیر شود، در حوزه ی سیاست به فعالیت بپردازند."
در این برنامه که اجرای آن را "مجتبی میرطهماسب"، مستندساز و رییس هیات مدیره ی انجمن مستندسازان برعهده داشت، مازیار بهاری در پاسخ به سوالی که درباره ی فعالیت او در زمینه های دیگر مستند مطرح شده بود، گفت:"قالب های دیگر را هم تجربه کرده ام. فکر می کنم که در آنها خیلی موفق نبوده ام." او در توضیح چگونگی استفاده از درام در یک اثر مستند عنوان کرد:"به عنوان مثال من در مستند"فوتبال به سبک ایرانی" از چند عنصر دراماتیک استفاده کرده ام و طرفداران فوتبال را به مانند شخصیت اصلی و تیم های فوتبال را نیز گاه به عنوان عنصری مثبت یا منفی به کار برده ام و بدین ترتیب با بهره گیری از عناصر دراماتیک سعی کرده ام تا تماشاچی را وادار به دنبال کردن این مستند بکنم." این مستندساز، درباره ی مستند"هدف: خبرنگار" توضیحاتی داد و گفت:"بعد از چندسال کار در عراق، تلویزیون کانادا از من درخواست کرد تا براساس تجربیاتی که به دست آورده ام، مستندی را بسازم که در واقع می توان گفت که این فیلم تنها کار سفارشی بنده محسوب می شود."
مازیار بهاری درباره ی شیوه کار با رسانه های خارجی و شبکه های تلویزیون مختلف نیزعنوان کرد:" در اکثر کشورهای دنیا شیوه تعامل با رسانه های مختلف به دو شکل است، یا شما طرحتان را پیشنهاد می کنید و یا آنها به شما پیشنهاد می کنند. اما اغلب کارها از سوی سازنده پیشنهاد می شود و فیلم ساز برای به سرانجام رساندن طرح خود باید با افراد مختلفی رقابت کند." او درباره ی چگونگی انتخاب سوژه هایش نیز توضیح داد:" معمولا وقتی احساس بکنم، مخاطبان باید موضوعی را بدانند دست به ساخت فیلم می زنم. به عنوان مثال در یکی از فیلم هایم به نام" کودکان ابوغریب" احساس می کردم که لازم است درباره ی کودکانی که در زندان ابوغریب زندگی می کنند، مواردی مطرح شود، در آن هنگام معتقد بودم که باید همه این موضوع را بدانند و به همین دلیل دست به ساخت آن زدم. یا در مورد فیلم"از دست دادن ایمان" که زندگی و شکنجه های یک شیعه را در زمان حکومت صدام و پس از آن به تصویر می کشد، فکر می کردم که باید مردم این مسایل را همه بدانند."در بخش دیگری از این برنامه هم به شیوه کاری مازیار بهاری اشاره شد که تقریبا تمامی مراحل ساخت فیلم را خودش برعهده دارد. او نیز در توضیحاتی گفت:" پس از چند فیلم اولم تصمیم گرفتم که فیلم سازی را رها کنم. چراکه کارگروهی کمی سخت است و این گونه نیست که هر لحظه ای که بخواهی بتوانی تمام گروه را آماده کنی. لذا تصمیم گرفتم که این مسیر را به تنهایی طی کنم و انقلاب دیجیتال هم در این میان به من کمک شایانی کرد و برایم امکانی فراهم آورد تا بتوانم خودم به فیلم برداری بپردازم. البته قطعا فیلم برداری من به خوبی یک فیلم بردار نیست اما فکر می کنم که از ترتیب ایده ی من و فیلم برداری یک نتایجی به دست می آید که گاه خوب است. در شرایط بحرانی مانند جنگ نمی توان گروهی کار کرد و بیمه کردن افراد گروه هم هزینه ی بسیاری لازم دارد. لذا ترجیح می دهم که به تنهایی کار کنم و بعد از ده سال اکنون به راحتی می توانم به تنهایی کار را پیش ببرم."
این کارگردان که در کارنامه ی کاریش ساخت مستندهایی چون"هنر تخریب"،"نقاشی کن"و"عنکبوت آمد" و ... را دارد در ادامه ی این برنامه هم به بحثی درباره ی مکاتب مستند دنیا پرداخت و گفت:"در شبکه های مختلف تلویزیونی دنیا چند مکتب مختلف وجود دارد که اولین آ ها متعلق به آمریکایی هاست و در آن داستان گویی از اهمیتی بسیار بالا برخوردار است. معمولا این نوع فیلم ها از نظر زمانی کمی بلندتر هستند و بودجه ی زیادی می طلبند و در آمریکا شبکه های تلویزیونی خیلی به حمایت از این فیلم ها نمی پردازند. مکتب دوم منسوب به انگلیسی ها است. این مکتب که بیشتر برروی داستان گویی و شخصیت پردازی تمرکز دارد، در مقایسه با آمریکایی ها با ایجاز بیشتری صحبت می کند. آخرین سبک نیز متعلق به فرانسوی ها است؛ در این مکتب هیچ گونه ایجازی وجود ندارد و کارها بیشتر سهل و ممتنع هستند. در این شیوه شخصیت پردازی و داستان گویی امری ناپسند محسوب می شود و گاه فیلم ها به شدت کسل کننده، می شوند."
این مستندساز در پاسخ به مطلبی که درباره ی سرعت عمل در ساخت مستندهای گزارشی برای شبکه های تلویزیونی وجود دارد، پاسخ داد:"محدودیت زمان و ایجاز مسایل مالی از مواردی است که موجب می شود در ساخت فیلم های مستند گزارشی شبکه های تلویزیونی، زمان اهمیت بالایی پیدا کند."