فیلم مستند دکمه مروارید به کارگردانی پاتریشیو گازمن (پاتریسیو گوسمان) در نهمین جشنواره سینماحقیقت به نمایش در میآید.
اگر نوستالژی نور دیگر ساخته گازمن درباره کویر است، او در آخرین فیلم خود دکمه مروارید به سراغ آب میرود؛ اما این بار از ترکیب استادانه گذشته و حال و اشاره مستقیم به آنکه شاخصه اصلی فیلمهای گازمن است خبری نیست و تنها پلی میان دو موضوع نسبتاً متفاوت برقرار است؛ پلی که یکطرف آن داستان فریبنده مردمان ساکن در سواحل پاتاگونیای غربی است و طرف دیگر آن داستان زندانیان سیاسی دیکتاتوری پینوشه که به دریا انداخته میشدند.
با در نظر گرفتن این حقیقت که شیلی دارای ۲۶۷۰ مایل خط ساحلی است، گازمن بهدرستی این سوال را مطرح میکند که چرا کشوری با داشتن چنین خط ساحلی طولانی، از امکانات دریایی خود هیچگاه استفاده و آن را تبدیل به سرمایه نکرده است. جای تعجب نیست که پاسخ این سوال در تاریخ استعماری کشور نهفته است: شیلی دارای پنج گروه قومی متمایز است که زندگیشان به مجمعالجزایر آبی واقع در جنوب گرهخورده است، اما کشاورزان و مبلغان مذهبی آنها را از این مکان راندهاند. در حال حاضر زبانهای بومی آنها چون کاوسکار و یاگان از بین رفتهاند و فرهنگشان در میان مردمان اندکی بهجامانده که خاطره قایقرانی ۶۰۰ مایلی میان جزیرهها را همچنان به یاد میآورند.
صدای آرام گازمن بر روی تصاویر، مخصوصاً در دقایق ابتدایی فیلم و اطلاعات بسیار ابتدایی که درباره چگونگی پدیدار شدن آب بر سطح کره زمین به تماشاگر میدهد، احساسبرانگیز و شاعرانه است. آیا آب، میتواند یاد و خاطره اشیا و انسانها را نگه دارد؟ حتماً چنین است؛ همانطور که از قول جان کیتس شاعر بر سنگقبرش به زیبایی نوشتهاند: «اینجا کسی آرمیده است که نامش بر آب نوشته شد.»
دکمه مروارید توانست خرس نقرهای جشنواره برلین سال ۲۰۱۵ را از آن خود کند و تحسین منتقدین را برانگیزد.