کیوان علیمحمدی یکی از کارگردانان مستند ابراهیم در آتش گفت: این فیلم ما را دوباره به زندگی برگرداند و هر مرحله از آن یک معجزه بود. نشست نقد و بررسی فیلم مستند ابراهیم در آتش با حضور کیوان علیمحمدی، امید بنکدار کارگردانان فیلم، سحر عصر آزاد منتقد، نوشین خدامی همسر مرحوم ابراهیم اصغرزاده، ناهید دل آگاه تهیه کننده، محمد مین باشی گوینده گفتار متن، بامداد افشار صداگذار در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی عصر ۱۱ آبان ماه برگزار شد.
در ابتدای این نشست سحر عصر آزاد منتقد سینما گفت: من پیش از این دو مستند پرتره از این دو کارگردان که در باره سیاوش کسرایی و ایران درودی بود دیدهام. در اکثر آثار این کارگردانان، زنها محور هستند البته این موضوع بدون جانبداری پررنگ مطرح میشود. در مستند ابراهیم در آتش یک شخصیت زن قوی موتور مستند را راه میاندازد که همسر مرحوم اصغرزاده است. در ادامه کیوان علیمحمدی افزود: ساخت این مستند وامدار آدمهای زیادی است جا دارد از همین ابتدا از ناهید دل آگاه تهیه کننده کار تشکر کنم. ما به دلایل شخصی که در فیلم هم مطرح شد ساخت این مستند را برعهده گرفتیم اما بعد از مدتی پشیمان شدیم چون خیلی کار سختی بود اما خوشبختانه روزی بنکدار با من تماس گرفت و عنوان کرد که خانم خدامی با وی تماس گرفته و تاکید کرده که میتواند نامههایی که سید ابراهیم به وی نوشته است را در اختیار ما بگذارد. وی متریال بسیار مهم و خوبی را در اختیار ما گذاشت.
وی ادامه داد: من و بنکدار دو مستند چشم اندازهای سیاوش آباد و پس از آن ابراهیم در آتش را در بین آثارمان خیلی دوست داریم. مدتی بود که به دلیل شرایط موجود از فیلمسازی دور شده بودیم اما اولین پلانی که از این مستند گرفتیم برای من این حس بوجود آمد که گویا کار ما فیلمسازی است و به نوعی این مستند ما را دوباره به زندگی برگرداند. هر مرحلهای از این فیلم به نوعی معجزه بود.
علیمحمدی در ادامه بیان کرد: بعد از فیلم شبانه به جرات میتوانم بگویم بهترین صداگذاری را برای ما مستند ابراهیم در آتش داشت و خوشبختانه توانستیم در این کار از همکاری بامداد افشار بهره ببریم و من از این موضوع خوشحالم.
بنکدار افزود: من نیز از خانم خدامی تشکر میکنم که اگر حمایتهای وی نبود این کار به سرانجام نمیرسید همچنین صبوری ناهید دل آگاه تهیه کننده نیز در ساخت این پروژه ما را کمک کرد. نوشین خدامی همسر مرحوم ابراهیم اصغرزاده در ادامه این جلسه گفت: خوشحالم بعد از یک مدت طولانی امروز در جمع شما هستم. من ۸ سال با ابراهیم زندگی کردهام و از این فضا خیلی دور نبودهام و به کار سینما بیعلاقه نیستم.
وی با اشاره به نامههای سید ابراهیم به وی ادامه داد: من همیشه دوست داشتم خودم فیلمی از این نامهها بسازم چرا که با این نامهها همیشه ملموس هستم و فکر نمیکردم روزی جرات کنم این نامهها را به شخصی بدهم و میخواستم آنها را نگه دارم برای فیلمی که در ذهن خودم بود اما خوشبختانه بعد از چند جلسه که با این کارگردانان صحبت داشتم به نوعی احساس امنیت کردم و حسی بوجود آمد تا من این نامهها را در اختیار آنها بگذارم.
خدامی تاکید کرد: در همین جلسات احساس کردم ابراهیم فقط مال من نیست و باید خاطرات و دست نوشتههایی که از وی دارم را در اختیار دیگران بگذارم تا همه آن را ببینم به نوعی شاید دریغ کردن این نامهها خودخواهی باشد از طرف دیگر فکر میکنم حمایت خود ابراهیم نیز پشت این فیلم بود و انگار او نیز از این کار رضایت داشت. در ادامه علیمحمدی درباره آشنایی خود و بنکدار با مرحوم اصغرزاده توضیح داد: ما قبل از ساخت فیلم کوتاه خود اصغرزاده را ندیده بودیم اما از دوستی شنیده بودیم که وی علاقه دارد به جوانان کمک کند. ما با وی قراری گذاشتیم و فیلمنامهای که در اختیار داشتیم را به او دادیم و خواند. او ما را به دفتر انجمن سینمای جوان معرفی کرد و این فیلمنامه را به سرعت در دفتر محمد آفریده ثبت کرد و همانجا تقاضای قسط اول را کرد و این کار وی برای ما جای تعجب داشت و همچنین خوشحال بودیم اما اگر خودخواهی نباشد فکر میکنم در معرفی ما خیلی خطا نکرده است.
بنکدار با تشکر از عواملی که در ساخت این فیلم دخیل بودند افزود: جا دارد از سحر دولتشاهی که در این فیلم بازی کرد تشکر کنیم با اینکه درگیر تئاتر و سینما بود اما به درخواست ما جواب مثبت داد همچنین محمد مین باشی نیز به درخواست ما گفتار متن را خواند. ما میخواستیم یکسری اطلاعات از شخصیت مرحوم اصغرزاده به مخاطب ارائه کنیم و باید این کار به کمک یک راوی به انسجام میرسید تا از اول تا آخر فیلم را روایت کند.
علی محمدی ادامه داد: ما میخواستیم سال گذشته یک فیلم درباره جنگ بسازیم اما میدانستیم که نمیگذارند ما در باره این موضوع کاری تولید کنیم. ما متاسفانه در فضای غریبی به سر میبریم و همچنان وضعیت آن فیلمنامه مشخص نیست. در ادامه محمد مین باشی گفت: قبل از این فیلم مرحوم اصغرزاده را خیلی نمیشناختم و اطلاعات دقیقی نیز از وی نداشتم با اینکه هیچشناختی نبود اما حس خوبی داشتم و میدانستم که وی شخصیت مثبتی داشته است.
در ابتدا قرار بود شکل کار به گونهای دیگر باشد اما بعد از مدتی بنکدار و علیمحمدی به من پیشنهاد دادند که بهتر است من گفتار متن این مستند را از زبان مرحوم اصغرزاده بگویم. باورتان نمیشود وقتی متن را خواندم بارها گریه کردم و حس خوبی به من دست داد. ناهید دل آگاه تهیه کننده پروژه نیز در ادامه بیان کرد: من این دوستان را دعوت کردم تا پیشنهاد ساخت مستندهایی را که در این مجموعه در نظر گرفته بودیم را بدهم آنها خود ابراهیم اصغرزاده را انتخاب کردند و معتقد بودند که میخواهند به وی ادای دین کنند. البته ساخت یک مستند دیگر که ترجیح میدهم نام آن را عنوان نکنم را نیز بر عهده گرفتند البته من میخواستم این دوستان مستند شهید آوینی را هم بسازند. شاید زمان ساخت این پروژه طول کشید چرا که این کارگردانان معتقد بودند که باید برای ساخت چنین مستندی حسش بوجود آید.
وی افزود: این کارگردانان تصویر متفاوت و قشنگی از شخصیت اصغرزاده در این مستند ارائه کردهاند شاید این فیلم به خیلی از مستندسازان این درس را هم میدهد که باید از درون به بیرون نگاه را ببرند. فکر میکنم این مستند و مستندی که درباره فرشاد فدائیان ساخته شده است در این مجموعه تاکنون متفاوتترین باشد. این مستد کار دلنشینی است برای آدمهایی که دینی به گردن ما دارند. من نیز معتقدم روح مرحوم اصغرزاده در این پروژه همراه ما بوده است با اینکه ساخت آن طول کشید اما خوشحالم که امروز نتیجه آن را میبینم.
در ادامه بامداد افشار صداگذار مستند ابراهیم در آتش گفت: من آهنگساز تئاتر هستم و هیچ وقت سینما را مثل تئاتر دوست نداشتهام آشنایی من با این دو کارگردان به کار تئاتر رضا ثروتی بر میگردد. قبل از این کار من هم شناخت خاصی از مرحوم اصغرزاده نداشتم اما با این فیلم فریم به فریم زندگی کردم حتی بارها از آتیلا پسیانی درباره شخصیت محروم اصغرزاده پرسیدم اما حالا نسبت به وی شناخت متفاوتی پیدا کردم و خوشحالم که امروز همسر وی نیز در بین ما است. بعد از این کار احساس کردم میتوانم در سینما فعالیتم را ادامه بدهم.
ناهید دل آگاه در پاسخ به سئوال خبرنگار مهر درباره نمایش این فیلم در سینما و یا به شکل دیگری همچون حضور در شبکه نمایش خانگی گفت: ما تا این لحظه این مجموعه را تحویل تلویزیون ندادهایم اما این مجموعه قرار است در شبکه مستند پخش شود و چون این شبکه دیجیتالی است احتمال ممیزی هم نخواهیم داشت.
وی افزود: در نظر داریم بخشی از این مجموعه تکثیر شود امیدوارم زمان فیلم به اندازهای باشد که بتوانیم آن را اکران کنیم و قطعا نمایش آن مربوط به تلویزیون نیست هنوز هم تلویزیون شرایطی فراهم نکرده که ما در قبال تعهدمان این مجموعه را ارائه دهیم اما ممکن است این مجموعه را در بسته که در آن چندین فیلم گنجانده است به بازار ارائه کنیم چرا که نتیجه بیشتر این مستندها خوب شده است. البته با شهرداری هم صحبت کردیم که نمایشی برای آن در نظر بگیریم همچنین قرار است در خانه هنرمندان نیز مانند بزرگداشتی که برای سینمایی گرفته شده است این فیلم نیز به نمایش درآید.
در این مجموعه مستندهایی درباره محمدرضا اصلانی، خسرو سینایی، فرشاد فدائیان، ارد زند، شهید آوینی و... ساخته شده است. در پایان نوشین قدامی همسر مرحوم اصغرزاده گفت: من درسهای زیادی از ابراهیم گرفتم. وی همیشه معتقد بود باید تحملت را به اندازهای بالا ببری تا بتوانیم حرف مخالف را بشنوی و دوست دارم امروز اگر در میان شما شخصی انتقادی هم به فیلم دارد با ما در میان بگذارد. پس از صحبتهای هسمر مرحوم اصغرزاده مدعوین صحبتهایی درباره این مستند بیان کردند و به نوعی از آن تعریف کردند. هومن سیدی بازیگر و کارگردان یکی از مهمانان این جلسه گفت: در این سالها یک نیروی عجیبی آمده که بیشتر برای ضایع کردن آدمها بکار میرود ما به چنین فیلمهایی احتیاج داریم. به شدت عاشقانگی این مستند مرا تحت تاثیر قرار دادو با آن همذات پنداری کردم آن چیزی که از شخصیت اصغرزاده در این کار دیدم از تصویر ذهنی من دور نبود.
قبل از برگزاری این نشست مستند ابراهیم در آتش به نمایش در آمد و در این مراسم در کنار عوامل فیلم هومن سیدی، آزاده صمدی، محمدرضا غفاری، کیوان کثیریان، لیلا برخورداری و... حضور داشتند.