در ادامه سلسله نشستهای «جامعه و مستند»، یکشنبه سوم آبان ماه، نشست «مستند و جامعه» در اندیشکده رخداد تازه که با همکاری رای بُن مستند برگزار میشود، اختصاص به نمایش مستند جشن تکلیف ساخته فیروزه خسروانی داشت. خسروانی در این مستند که برای نخستین بار در ایران نمایش داده میشد، به مراسم جشن تکلیف و تاثیر نهادهایی مثل مدرسه بر دختران نوجوان میپردازد. مستندساز پس از تصویرکردن این جشن به فاصله هشت سال مجدداً سراغ دو نفر از سوژههای خود میرود و در مییابد آن دو که زمانی دوستانی صمیمی بودهاند شیوه زندگیِ کاملاً متمایزی اختیار کردهاند . مریم که خانوادهای مذهبی دارد، در عین اینکه با چالشهایی ذهنی روبرو است اما خود را مقید به رعایت الزامات مذهبی میداند، درحالیکه ملیکا گرچه جایگاه مذهب در اعتقاداتش به نوعی تثبیت شده است اما چنین اعتقاداتی در او کمتر نمود بیرونی دارد. تفاوت فرهنگی خانوادهها باعث شده محدودیتهای اجتماعیای که بر این دختران اعمال میشود با یکدیگر متفاوت بوده و روابط دوستانه آنها در طی این هشت سال گسسته شود.
خسروانی در ابتدای جلسه از چگونگی انتخاب سوژههایش گفت و به مشکلات فنیای اشاره کرد که باعث شده تنها امکان تصویر کردن دو نفر از آنها فراهم شود. همچنین او به توضیح این نکته پرداخت که این دو نفر را نماینده دو قطب مذهبی و سکولار جامعه نمیداند و امکان تصویر کردن همه ابعاد زندگی آنها و پیچیدگیهایش را نداشته است. در این نشست بحثهای مفصلی درباره میزان تاثیرگذاری نهادهای متفاوت اجتماعی، اعم از خانواده و مدرسه بر کودکان درگرفت و در خصوص همسویی یا تقابل ایدئولوژیک آنها در ساخت هویت اجتماعی افراد بحث شد. علاوه بر آن شرکتکنندگان در این نشست نسبت به همسوییِ نگاه فیلمساز با مریم یا ملیکا بحثهای مفصلی کردند و دلایل گوناگونی برای ادعاهای خود ارائه دادند. برخی شرکتکنندگان خسروانی را بابت جسارتش در پرداخت تضادهای اجتماعی مورد عنایت قرار دادند و برخی دیگر دیدگاههای فیلمساز را همسو با دیدگاههای رسمی و بازتابنده کلیشههای رایج دانستند و از این منظر فیلمساز را مورد انتقاد قرار دادند. در این نشست خسروانی نظر برخی شرکتکنندگان که مدعی بودند او فیلم را صرفاً برای بیننده غربی و مطابق با انتظارات آنها ساخته است رد کرد و فیلم را نتیجه تجربه شخصیِ زندگیش در ایران دانست. این نشست که با حضور تعداد قابل ملاحظهای مستندساز و پژوهشگر علوم اجتماعی برگزار شد، با ذکر ضرورتهای امروزیِ تعامل مستندسازان و جامعهشناسان به پایان رسید.