حسن فتحی که اخیرا فیلم مستندش با نام سفر ناتمام دربارهی نادر ابراهیمی به نمایش درآمد گفت: "از تمام مستندسازان ایران متشکرم که مرا به جمع خود راه دادند. قطعا این مسیر را در آینده هم ادامه خواهم داد و در صورت امکان مستندی دربارهی علی شریعتی خواهد ساخت."
این کارگردان که مستند او با استقبال گستردهی مخاطبان در سینما آزادی مواجه شده است، در گفتوگویی اظهار کرد: "این فیلم در پروسهای سه ساله ساخته شد و در این سه سال به طور متناوب با افرادی که در این زمینه صاحبنظر بودند، صحبت کردیم. البته قصد نداشتیم که صرفا فیلمی گفتوگو محور بسازیم، بلکه در تلاش بودیم تا حتی تاثیر آثار نادر ابراهیمی بر روی خوانندگان را هم ردیابی کنیم؛ به همین دلیل اگر لازم بود به شهرستانها میرفتیم تا یکی از خوانندگان کتابهای ابراهیمی را بیابیم و با او دربارهی آثار این نویسندهی بزرگ به گفتوگو بپردازیم."
فتحی در ادامه دربارهی نحوهی شکل گیری این مستند یادآور شد: "این فیلم به پیشنهاد محمد داودی تهیهکنندهی آن ساخته شد؛ در واقع داودی که از علاقهی من به آثار نادر ابراهیمی خبر داشت این پیشنهاد را مطرح کرد و بعد در فضایی بسیار دوستانه و مبنی بر عشق و علاقه این فیلم ساخته شد." وی ادامه داد: "در ساخت این مستند برای ما بسیار مهم بود که از زندگی فردی بگوییم که پنجاه سال مشغول نگارش بوده و علاوه بر نویسندگی بر هر حوزهای که ورود کرده فردی بسیار موفق بوده است."
این کارگردان سینما در ادامه با اشاره به سریال آتش بدون دود ساختهی زندهیاد نادر ابراهیمی که سالها پیش از تلویزیون پخش شده اظهار کرد: "زمانی که این مجموعه پخش میشد من نوجوانی ۱۵ ساله بودم، اما به یاد دارم که همان موقع این سریال مورد توجه بسیار مردم قرار گرفت و علاوه بر آن از پشتوانهی ادبی بسیار قدرتمندی هم برخوردار بود." فتحی همچنین به مجموعهی تلویزیونی حامی و کامی دیگر ساختهی ابراهیمی اشاره کرد و گفت: "به جرات میتوانم بگویم که حتی درمیان سریالهایی که پس از انقلاب برای کودکان و نوجوانان ساخته شدهاند هنوز هیچ سریالی روی دست سفرهای حامی و کامی نیامده و این مجموعه میتواند برای بسیاری از فیلمسازان ما الگو باشد. البته از آنجا که این مجموعه با اتفاقات انقلاب همراه شد، برخی بخشهای آن ساخته و پخش شد و بخشهایی هم اصلا ساخته نشد."
کارگردان سفر ناتمام در عین حال به آثار ادبی نادر ابراهیمی و موفقیت آنها اشاره کرد و گفت: "در عرصهی ادبیات مگر ما چند کتاب داشتهایم که به طور مداوم تجدید چاپ شوند؟! کتاب بار دیگر شهری که دوست میداشتمِ نادر ابراهیمی در بهار ۸۹ برای بیستمین بار تجدید چاپ شد و اگر اشتباه نکنم چاپ اول این کتاب مربوط به سال ۱۳۴۲ بوده است. طی این مدت ما شاهد زندگی چهار نسل جامعه بودهایم و این بسیار زیباست که یک اثر ادبی هنری بتواند وجه مشترک چهار نسل از یک جامعه باشد و در شرایطی که هر دو نسل اختلافات بسیار با همدیگر دارند، یک اثر هنری یا ادبی بتواند با تمام این نسلها ارتباط برقرار کند. این کتاب یکی از صدها اثر پرطرفدار نادر است و او آثار مطرح متعدد دیگری هم دارد."
وی ادامه داد: "به عنوان مثال سرودِ ما برای بوییدن گل نسترن چه سفرها کردهایم که با صدای محمد نوری اجرا شده بود و تا حدودی وارد مجموعهی سرودهای ملی این سرزمین شده و حس وطندوستی در آن میتراوید و به خوبی تاریخ پر از رنج و سختی مردمان این سرزمین را بیان میکرد از دیگر آثار نادر ابراهیمی محسوب میشود. علاوه بر تمام اینها در زمینهی تصویرگری و نقاشی کودک و نگارش کتاب برای کودکان آثار نادر ابراهیمی جایگاه ویژهای دارد و من فکر میکنم که یکی از بهترین هدایایی که میتوان به فرزندان ایران زمین داد همین مجموعه آثار است. چرا که در این آثار با زبان و نثری بسیار زیبا دربارهی مسائل انتزاعی مختلف با کودکان صحبت میشود."
فتحی در عین حال عنوان کرد: "علاوه بر تمام این موارد شخصیت خود نادر ابراهیمی از جمله مواردی بود که برای من اهمیت بسیار داشت. ابراهیمی انسان خودساختهای بود که از کار در هیچ حوزهای بیم نداشت و اکنون اگر کتاب ابوالمشاغل او را بخوانید میبینید که او شغلهای مختلف را تجربه کرده است." فتحی در بخش دیگری از گفتوگویش با اشاره به خصوصیات رفتاری نادر ابراهیمی عنوان کرد: "نادر ابراهیمی دوست و استاد بسیار خوبی بود و هفتهای یک روز در خانهی خود را به روی علاقمندان باز میگذاشت تا هر فردی با هر طرز فکری که دارد بتواند با او به گفتوگو بپردازد. این رسم و سلوک او مورد بسیار مثبتی است که باید از خود بپرسیم اکنون چند نویسنده و هنرمند دیگر اینگونه رفتار میکنند؟! او هر کجا که میرفت میتوانست روابط بسیار صمیمانه و گرمی با افراد برقرار کند و این رابطه به معنای آن نبود که اطرافیانش هم همفکر او بودند، بلکه او فضایی ایجاد میکرد که بسیار صمیمی بود و در آن فضا مخاطبان از اقشار مختلف جامعه با او احساس صمیمیت میکردند، به همین دلیل من فکر میکنم به کار بردن لفظ هنرمند مردمی واقعا برای او مناسب است."
وی در عین حال گفت: "نادر ابراهیمی هنرمندی بود که هرگاه فکر میکرد حرفی درست است پای آن میایستاد و حاضر نبود حرف درست را در قربانگاه هیچ مصلحتی ذبح کند. او این موضوع را برای امثال من که جزو شاگردانش بودیم یک سرمشق میدانست که همواره استقلال خود را حفظ کنیم و فراموش نکنیم مردمی که مخاطب آثار ما هستند تا جایی ما را جدی میگیرند که ما به استقلال و رای و نظر خودمان احترام بگذاریم و با آن زندگی کنیم. در جامعهای که هنوز زیرساختهای اجتماعی ما متاثر از برداشتهای طایفهای و قومی است و واقعا مستقل بودن گاه گناه و جرم تلقی میشود. در چنین شرایطی طبیعی است که امثال نادر ابراهیمی تنها مانده و یا گاه تعمدا به واسطه عدهای فراموش شود. چرا که به هر حال برخی این استقلال را دوست نداشتند و سعی داشتند که به او بیاعتنایی کنند و این موضوع تا جایی پیش میرفت که شاید بتواند گفت یکی از تراژدیهای زندگی نادر ابراهیمی لفظ مستقل او محسوب میشود."
فتحی ادامه داد: "ابراهیمی آنقدر اعتماد به نفس داشت که وقتی حس میکرد حرفش درست است محکم پای آن میایستاد و حاضر بود برای آن هر تاوانی بپردازد. از سوی دیگر او چنان خاضع و فروتن بود که اگر زمانی فکر میکرد اشتباه کرده به راحتی به اشتباه خود اغراق میکرد و تمام این موارد در کنار هم از او هنرمندی مردمی ساخت که اکنون علیرغم اینکه چندین سال از فوت او گذشته زمانی که در یک روز وسط هفته مستندی از او پخش میشود، مورد استقبال بسیار مردم قرار میگیرد."
این کارگردان سینما در ادامهی صحبتهای خود با اشاره به انتخاب عنوان سفر ناتمام برای این فیلم مستند اظهار کرد: "به این دلیل نام این مستند را سفر ناتمام گذاشتم که هر چه دربارهی نادر ابراهیمی حرف بزنیم باز کم به نظر میآید؛ به خصوص اگر قرار باشد ما در یک فیلم ۹۰ دقیقهای بخواهیم از فردی مانند او صحبت کنیم، واقعا نوعی سفر ناتمام را آغاز کردهایم." فتحی در ادامه به تشکر از مسوولان سینما آزادی که امکان نمایش این فیلم را فراهم کردند پرداخت و با بیان اینکه عدهی بسیاری برای نمایش این فیلم موفق به حضور در سالن نشدهاند اظهار کرد: "به سهم خود از تمام افرادی که زیر باران و در ترافیک تهران در یک روز وسط هفته برای دیدن این فیلم آمدند و پشت در ماندند معذرت میخواهم." وی در پایان از همکارانش در ساخت این مستند و همچنین فرزانه منصوری همسر نادر ابراهیمی تشکر کرد و افزود: "از همکارانم در سینمای مستند هم بسیار ممنونم، چرا که این فیلم اولین کار جدی من در این زمینه بود و من از این دوستان بسیار ممنونم که تا این اندازه راحت و صمیمانه من را در جمع خودشان پذیرفتند. من قطعا این مسیر را در آینده هم ادامه خواهم داد و یکی از پروژههای من در این راه، ساخت یک مستند سینمایی از زندگی و آثار و طرز فکر علی شریعتی خواهد بود."
مستند سفر ناتمام چهارشنبهی هفتهی گذشته از سوی انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند در سینما آزادی به نمایش درآمد و به دلیل استقبال از آن، این هفته نیز دوباره به نمایش درخواهد آمد.