مراسم بزرگداشت محمدرضا مقدسیان، با سخنرانی مجتبی میرتهماسب، محمدرضااصلانی، محمدرضا درویشی و وعده ی مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برای حمایت از ساخت مستند جدید مقدسیان همراه شد. شامگاه روز دوشنبه 31 خرداد ماه، خانه ی سینما میزبان جمعی از سینماگران، مستندسازان و مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی شد تا بزرگداشت محمدرضا مقدسیان و سازنده ی مستندهای همچون کوره پزخانه، خیزاب، سرود دشت نیمور و ... را برگزار کنند.
در ابتدا مجتبی میرتهماسب، رییس انجمن مستندسازان به نمایندگی از اعضای این انجمن در سخنانی گفت:" این مراسم به پیشنهاد سایت "و مستند" برگزار شده و ما دوست داشتیم که همزمان با تولد محمدرضا مقدسیان باشد، اما به دلیل اینکه می دانستیم او قبول نمی کند، ناچار شدیم که جشن تولد کوچکی را برای او برگزار کنیم و در آن مراسم پیشنهاد چنین بزرگداشتی را با او مطرح کنیم. مقدسیان طی این چند روز مدام تماس می گرفت و درخواست می کرد که برگزاری این مراسم کنسل شود، اما برای ما مهم بود که این مراسم برگزار شود."
رییس انجمن مستندسازان در پایان صحبت هایش به کتابی که در قالب این مراسم منتشر و توزیع شده بود، اشاره و عنوان کرد:" در این کتاب گفت وگوی زیبایی با مقدسیان وجود دارد که او خود در این مصاحبه گفته است:"خوشبخت ترین انسان روی زمینم، چراکه مستند می سازم". من باید بگویم که ما هم بسیار خوشبخت هستیم که در فضایی زندگی می کنیم که افرادی مانند محمدرضا مقدسیان در آن نفس می کشد."
در ادامه ی این مراسم، مینا کشاورز به نمایندگی از سایت و مستند اظهار کرد:" سال گذشته با بزرگداشت محمد تهامی نژاد سایت را افتتاح کردیم. اما به دلیل مشکلاتی وقفه ای در کار این سایت پیش آمد، لذا برای شروع مجدد آن دوست داشتیم که با بزرگداشت یکی دیگر از عزیزان آغاز به کار کنیم. البته در کنار اساتید پیشکسوت، ما در سایت خود به نوعی جوانان را هم بزرگ و گرامی می داریم."
محمدرضا اصلانی، به عنوان دوست و همکار قدیمی مقدسیان به صحبتی کوتاه پرداخت و گفت:"خوشحالم که امروز این سالن پر است و مقدسیان می تواند ببیند که دوستانش تا چه اندازه نسبت به او محبت دارند." وی از آشنایی اش با محمدرضا مقدسیان یاد کرد و افزود:" سابقه ی آشنایی ما به اوایل دهه ی 50 برمی گردد و اکنون نزدیک به 40 سال است که مقدسیان را می شناسم. در آن زمان مقدسیان برای من مانند یک بچه بود و اکنون هم مانند همه پدرانی که علی رغم بزرگ شدن فرزندانشان آنها را همچنان به چشم کودک می بینند، من مقدسیان را یک کودک و نوجوان می بینم و امیدوارم که همچنان کودک بماند، چراکه کودک ماندن یک موهبت است." اصلانی در ادامه صحبت هایش به فضای کاری دهه های 40 و 50 اشاره کرد و گفت:" اگر به فضای آن دوران اشاره و فعالیت های افراد را در آن دوران بگوییم، آنگاه شما خود متوجه می شوید که مقدسیان فرد بزرگی بوده یا انسان کوچکی است. البته بزرگ و کوچک بودن ما مهم نیست و مهم آن است که ما زنده ایم و دنیا را می بینیم و با بودن و حضور خود جهان را واکاوی می کنیم."
سپس محمدرضا درویشی هم به دلیل سابقه ی دوستی و همکاری اش با مقدسیان در سخنانی گفت:"به ندرت پیش می آید که از میان جامعه ی سینمای مستند گذر یک فیلمساز به آهنگسازان بیافتد. اما خوشبختانه حدود 22 یا 23 سال پیش من در فیلمی مستند با مقدسیان آشنا شدم و توانستم موسیقی فیلم مستند او را بسازم. بعد از آن دوران دیگر تنها یک بار اتفاق افتاد که در سینمای مستند فردی برای آهنگسازی به من پیشنهاد دهد که آن هم مربوط به فیلم مجتبی میرتهماسب و حدود 20 سال پس از فیلم اولم بود." وی ادامه داد:" دلیل اینکه کم تر گذر مستندسازان به موسیقی سازان می افتد را خود افراد این صنف بهتر می دانند. درواقع در سینما یک ناخدا وجود دارد و بقیه ی افرادی که در فیلم کار می کنند به نوعی عوامل فیلم محسوب می شوند." وی با بیان اینکه، آهنگساز می تواند در کنار فیلمساز به عنوان یک عامل اصلی کار کند، تصریح کرد:" من به شخصه همیشه کار برای مستند را دوست داشته و هنوز هم دوست دارم. اما متاسفانه کمتر پیش می آید که کسی به سراغمان بیاید." درویشی در بخش دیگری از صحبت هایش به همکاری دیگر خود با مقدسیان اشاره کرد و گفت:" در سال 73 به مدت 30 روز جشنواره ای به نام آیینه و آواز برگزار شد که پس از آن قرار بود مسوولان حوزه هنری 10 فیلم مستند درباره ی شخصیت های برتر موسیقی محلی ایران بپردازند که محمدرضا مقدسیان از سه استاد فیلم ساخت و من هنوز غبطه می خورم که به دلیل برخی مسایل ساخت این پروژه ها متوقف شد. اکنون سه فیلم مقدسیان در این زمینه سه اثر ارزشمند درباره ی سه استاد مهم موسیقی مناطق مختلف ایران است، اما هفت استاد دیگری که باقی ماندند همه فوت کرده اند و اگر مسوولان حوزه هنری یکسال صبر می کردند، اکنون می توانستیم گنجینه ای بی همتا برای زندگی این افراد داشته باشیم." این آهنگساز در بخش پایانی صحبت های خود به وضعیت سینمای مستند اشاره و عنوان کرد:" در زندگی ام تنها دوبار شانس این را داشته ام که با مستندسازان همکاری کنم. اما خوش به حال شما مستندسازان و بد به حال آن هایی که مستند را نفهمیده اند و امروز هم نمی فهمند و مستندسازی را تنها به فیلم گرفتن از گل و بوته و حشره می دانند. خوش به حال شما و بد به حال سینمای ایران که با وضعیت اسف باری که دارد به طبع وضعیت سینمای مستند آن دوچندان اسفبار خواهد بود."
در ادامه روزبه مقدسیان فرزند محمدرضا مقدسیان در سخنانی درباره ی پدرش گفت:"یادم است که روزی به یکی از دوستانم می گفتم که ما زندگی بسیار سختی داشته ایم. چراکه هیچگاه پیش نیامد که با پدرم حتی یکبار بیرون بروم و یا یک فیلم را با هم ببینیم، چراکه پدر همواره یا سر کار بود و یا مشغول مطالعه." وی ادامه داد:" پدر از هفت یا هشت سالگی به ما می گفت که باید کتاب بخوانید و هیچگاه نباید فیلم جنگی ببینید. من در زندگی مطالب مهمی را از او آموختم. اما با این وجود زندگی سختی داشتیم و تازه سر صحنه ای از فیلم خیزآب تازه فهمیدم که چه قدر کار و زندگی پدر سخت است." فرزند مقدسیان گفت:"به غیر از این اواخر هیچگاه فرصتی برای نزدیک شدن به پدر نداشتم. چراکه او می گفت وظیفه ی من بین مردم است و مرا باید از طریق فیلم هایم شناخت. ایشان همواره کار می کردند و می خواندند؛ اما این اواخر و از وقتی که فیلم نمی سازند خیلی مظلوم شده اند."
وی دوباره به فاصله ای که همواره میان او و پدرش وجود داشته اشاره کرد و افزود:" این فاصله تنها به دلیل فیلم مستند پیش آمده و به همین دلیل هیچ خاطره ی خوشی از فیلم مستند ندارم. من گاه در مراسمی از قبیل بزرگداشت امشب، به پدر افتخار کرده ام، اما از نظر رابطه پدر و فرزندی تا همین اواخر بسیار از هم دور بوده ایم. اما اکنون ارتباطی که پدر با من برقرار نکرده بود را با نوه اش برقرار کرده است، که فکر می کنم این ارتباط به دلیل این است که این روزها کار نمی کند." روزبه مقدسیان در پایان سخنانش گفت:"پدر من اصولی در زندگی اش دارد که برای او یکی از مهم ترین مسایلش محسوب می شود. او هیچ وقت از اصول خود تخطی نکرده است. زمانی او به دلیل شرایطی که پیش آمده بود، روی وانت کار می کرد اما همان زمان پیشنهادات خوبی که به او می شد را قبول نمی کرد و در برابر مسایل مختلف هیچگاه سر خم نکرد و هنوز هم این کار را نمی کند و من از این موضوع بسیار خوشحالم."
در بخش دیگری از این مراسم محمدرضا مقدسیان به روی سن دعوت شد تا به صحبت بپردازد. او در صحبتی کوتاه به یاد تمامی افرادی که در فیلم هایش با او همکاری داشتند پرداخت و گفت:" اگر پیشنهاد این مراسم با تولدی که اعضای انجمن مستندسازان و دوستان مستندساز مانند مختاری، کلانتری، بهرامی نژاد و غیره برای من گرفتند همراه نبود قطعا نمی پذیرفتم که این بلا بر سرم نازل شود؛ چراکه فکر می کنم باید این مراسم برای دیگران برگزار شود و من به آنها خدمت کنم."
مقدسیان ادامه داد:"دوست داشتم که امروز از افرادی که در میان ما نیستند، یاد کنم. احساس می کنم که در زندگی به دو نفر وامدارم، اولی فریدون رهنما و دیگری محمدرضا اصلانی. رهنما متاسفانه دیگر بین ما نیست و یادش برای من گرامی است." وی سپس از محمدرضا درویشی یاد کرد و افزود:"واقعا از درویشی هم مطالب بسیاری آموختم و اگر او نبود من چگونه می توانستم با فردی مثل نظرلی کار کنم. واقعا اگر امروز مستند سرود دشت نیمور وجود دارد مدیون موسیقی شگفت انگیز درویشی است که زیر بمباران و زمانی که همه ی ما به پناهگاه می رفتیم، او همچنان مشغول ساخت موسیقی بود."
مقدسیان ادامه داد:" ما با افرادی زندگی کرده ایم که مطالب بسیاری از آنها آموخته ایم. اما متاسفانه نتوانسته ایم از بسیاری از این افراد فیلمی بسازیم. به هرحال پیش نیامد که یکسری کارها را انجام دهیم. چراکه سیاست ها در دوره ای دچار تغییر شد و افراد گفتند که از فردا باید سریال تولید کنید و کار مستند دیگر جذابیتی ندارد." این مستندساز یادآور شد:"عده ای گاه به من می گویند که آیا بهتر نبود مجموعه های نیمه کاره ات را به نوعی تمام می کرد و موضوعاتی که پیگیری کردی را به شکل وسیع تری ادامه می دادی؟ من در پاسخ به این دوستان باید بگویم که کار دست ما نیست. زمانی که موضوعی کنجکاوی ما را برمی انگیزد باید به کار درباره ی آن بپردازیم و زمانی که مشغول به کار می شویم قطعا به یک دریا می رسیم. اما واقعا ما در میان امواج این دریا گم نمی شویم." مقدسیان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به این مراسم گفت:"همواره تردید داشتم که بزرگداشت یک نفر در کار سینما باید برگزار شود یا خیر، من فکر می کنم که ساخت یک فیلم کاری گروهی است و نه کار یک فرد خاص. اگر افرادی مانند شادروان بهادری، رهنما، درویشی و یا توحیدی نبودند فیلم های من ساخته نمی شد. یا زمانی که فردی مثل محسن عبدالوهاب که اکنون در این جمع حضور دارد به پشت صحنه کارهای من می آمد انگار که پشتم را به کوه داده بودم. من فکر می کنم واقعا باید برای این افراد بزرگداشت گرفته شود."وی دوباره از همکارانش یاد کرد و افزود:"من فیلم های بد زیاد ساختم و میراحسان هم به نقد آنها پرداخته که حق دارد. فیلم های معمولی و زیرمعمولی هم زیاد ساخته ام و چند فیلم متوسط هم در کارنامه ام دارم. اما شما برای من بزرگداشت گرفته اید و این لطف شماست اما خودم چنین تصوری ندارم."
وی در پایان سخنانش گفت:" اگر وقت داشتم، دوست داشتم درباره ی این بحث کنم که آیا واقعا فیلمسازان مستند دیوانه اند؟! اما متاسفانه فرصتی برای این بحث وجود ندارد."
در ادامه ی این مراسم با بیان اینکه مدت هاست محمدرضا مقدسیان شرایطی نداشته که به ساخت فیلم بپردازد، رضا بهرامی نژاد که اجرای این مراسم را برعهده داشت، از شفیع آقامحمدیان مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دعوت کرد که به روی سن برود.
آقامحمدیان در صحبتی کوتاه از حمایت مرکز گسترش از مقدسیان برای ساخت یک فیلم 30 دقیقه ای خبر داد و گفت:"درباره ی بودجه این فیلم هم باید با آقای مقدسیان صحبت کنیم تا بتوانیم در خدمت این مستندساز خوب کشور باشیم. اگر هم بودجه ی ما از نظر ایشان کمی کم یا زیاد شد ما آمادگی این را داریم که با ایشان به توافق برسیم و امیدواریم که در آینده ای نزدیک شاهد فیلم خوب دیگری از ایشان باشیم."
در ادامه ی این مراسم مهرداد زاهدیان، سحر سلحشور و امیرحسین ثنائی درباره ی محمدرضا مقدسیان و تاثیر فیلم های او در فیلمسازان نسل جدید صحبت کردند و هریک سکانس منتخبی از فیلم های او را معرفی کرده و به نمایش گذاشتند.
در بخش پایانی این مراسم هم مجتبی میرتهماسب به نمایندگی از انجمن مستندسازان به اعطای لوحی به محمدرضا مقدسیان پرداخت و گفت:" سال هاست از دیدن فیلم های مقدسیان محرومیم، من فکر می کنم واقعا باید ایشان را دعوت به کار کنیم و همه بسیج شویم تا شاهد فیلم بعدی مقدسیان باشیم." پس از صحبت های مجتبی میرتهماسب، اعضای سایت ومستند، علی اکبر قاضی نظام از سوی سازمان فرهنگی هنری شهرداری و موسسه ی تصویر شهر هم هرکدام لوح های جداگانه ای را به مقدسیان اهدا کردند.
در این مراسم هنرمندانی چون جعفر پناهی، ابراهیم مختاری، منوچهر مشیری، محسن عبدالوهاب، محمد رسول اف، محمد تهامی نژاد، تورج اصلانی، محبوبه هنریان، فرشاد فرشته حکمت و ... نیز حضور داشتند  و همچنین از کامران شیردل که به دلیل کسالت در برنامه حاضر نبود یاد شد و سالروز تولدش گرامی داشته شد و برگزارکنندگان این برنامه اظهار امیدواری کردند بزرگداشت بعدی برای کامران شیردل برگزار شود.
گفتنی است در بخش هایی از این مراسم فیلم مستندی به نام لحظه ها به کارگردانی حمید جعفری درباره ی محمدرضا مقدسیان پخش شد و کتاب"با مستند گذشت" شامل زندگی نوشتی به قلم محمدرضا مقدسیان، گفت وگویی از پیروز کلانتری، مهرداد اسکویی و امیرحسین ثنائی با مقدسیان و مقالاتی از محمد تهامی نژاد، همایون امامی، محمدسعید محصصی و احمد میراحسان درباره ی مقدسیان عرضه شد.