فیلم مستند"مهرجویی کارنامه چهل ساله" 20 اسفند ماه، در جشنواره ی فیلم تصویر به نمایش درآمد و پس از نمایش با حضور داریوش مهرجویی، مانی حقیقی، محمود کلاری، امید روحانی و سیف الله صمدیان مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
داریوش مهرجویی درباره ی احساسش نسبت به مستند ساخته شده،گفت:" اگر بخواهم حس آنی خودم را بگویم، بسیار از این فیلم خوشم آمده است. نه به خاطر اینکه من در آن حضور دارم، بلکه این مستند از نظر تنوع صحنه ها و ریتم، جذاب است. معمولا وقتی که در فیلمی به مصاحبه با یک فرد می پردازند مخاطب پس از کمی بی حوصله می شود؛ اما مانی حقیقی برای این فیلم خیلی مایه گذاشته و به نظرم کار قشنگی درآمده است. البته اگر این موضوع هم در خودستایی من نباشد. وی درباره ی شکل گیری این فیلم مستند با بیان اینکه سال هاست مانی حقیقی را می شناسد، یادآور شد:"زمانی که پیشنهاد شد فیلمی مستند درباره ام بسازند، از من خواستند که خودم کارگردانی را معرفی کنم، من هم مانی حقیقی را معرفی کردم چرا که فکر می کردم می توانیم با همدیگر رابطه ی حسی قشنگی داشته باشیم." مهرجویی در عین حال عنوان کرد:" من خیلی کم مصاحبه می کنم و اکنون هم چهار یا پنج سال است که اصلا مصاحبه نکرده ام، اما هنگامی که قرار شد با مانی حقیقی این کار انجام شود، آن را قبول کردم."
کارگردان" هامون" در بخش دیگری از این جلسه گفت:" ابتدا فکر نمی کردم صحبت ها و مصاحبه های من با مانی حقیقی به جایی برسند، چرا که من می دیدم که او با افراد بسیاری مصاحبه می کند و به همین دلیل فکر می کردم که چگونه مصاحبه ها را جمع وجور خواهد کرد، اما اکنون که فیلم را دیده ام احساس می کنم که او خیلی خوب فیلم را جمع کرده است؛ چرا که همان طور که گفتم معمولا فیلم های مصاحبه محور کمی حوصله ی مخاطب را سر می برند."
در بخش پایانی این نشست هم داریوش مهرجویی در پاسخ به سوال یکی از حاضران به بحث ممیزی پرداخت و گفت:" به نظرم حد و مانع چیز بی خودی است. انسان تمام انرژی خود را بر روی یک مسیر می گذارد و بعد به یکباره فیلم او با چنین خشونتی مواجه می شود که یکباره توقیف می شود و حتی اصلا نمی گویند که یک قسمت از فیلم را حذف کن یا بخش هایی از آن را اصلاح کن، بلکه به یکباره آن را توقیف می کنند. این اتفاق زمانی که برای من افتاد نزدیک به یکسال فلج شدم، اکنون مدتی است از همه چیز زده شده ام. این توقیف تاثیر عجیبی بر روی افراد می گذارد و آنها را به مسیری می اندازد که اصلا قصد ورود به آن را نداشته اند. اکنون هم شاید بتوانم بگویم که مسیری که دنبال می کنم، مسیری خوبی نیست و تا حدی از آن پشیمانم. اگر این طور نبود و اگر ترس به مانع برخوردن وجود نداشت، شاید کارهایی به مراتب بهتر و بیشتری می ساختم." مهرجویی ادامه داد: " اکنون هر مسیری که می رویم به نوعی با مانع مواجه می شویم و هرچه تلاش بیشتری به کار می گیریم فایده ندارد. به عنوان مثال یادم است که فیلم بانو شب قبل از اکران و زمانی که داشت پوستر های آن برای اکران نصب می شد با مشکل روبه رو شد. در آن زمان مدیریت وقت به من می گفت که از جایی به من گفته اند، اما من فکر می کنم که این مساله دروغ است و ترس خود مدیران است که موجب چنین اتفاقی می شود."
مهرجویی در ادامه توقیف یک فیلم را مانند توقیف روزنامه ها دانست و افزود:" وقتی که یک روزنامه توقیف می شود، هزاران خانوار مایوس و بیکار می شوند و پس از اینکه این اتفاق افتاد چندی بعد می بینیم که مدیری که چنین تصمیمی گرفته تغییر می کند. حال سوال من این است که چه کسی به این افراد اجازه می دهد که این گونه برخورد کنند و آنها به چه حقی دست به چنین اعمالی می زنند."
" مانی حقیقی" کارگردان مستند"مهرجویی کارنامه چهل ساله" نیز درباره ی ریتم این فیلم گفت:" اینجا باید از بهمن کیارستمی یاد کنم. چرا که بدون او واقعا محال بود این فیلم به نتیجه ی فعلی برسد. بهمن کیارستمی در سفر است و امشب قرار است برسد. به همین دلیل من جای او را خالی می کنم و در نمایش بعدی این فیلم که قرار است دوشنبه در خانه سینما باشد، قطعا او هم حضور خواهد داشت. معمولا در چنین فیلم هایی تدوینگر نقش بسیار مهمی دارد و باید بگویم که این فیلم را ما با هم ساخته ایم." حقیقی همچنین مطرح کرد:" اما جای دو نفر دیگر هم امشب اینجا خالی است. من با اجازه ی آقای مهرجویی و کیارستمی که اینجا حضور دارند، اکران امشب را به جعفر پناهی و محمد رسول اف تقدیم می کنم، به این امید که هر چه زودتر بتوانم آنها را ببینم."
کارگردان این مستند در ادامه به سه سال روند ساخت این فیلم اشاره کرد و افزود:" این مستند قبل از کنعان شروع شد و عمده کار آن در همان زمان صورت گرفت. اما تدوین و تحقیقات جنبی آن تمام این مدت طول کشید. ما برای این فیلم نزدیک به 70 ساعت مصاحبه داشتیم و علاوه بر مصاحبه ها فیلم های خود مهرجویی هم بود و به همین دلیل انتخاب کردن از میان آنها کاری بسیار دشوار بود." حقیقی در بخش دیگری از این نشست در پاسخ مطلبی که درباره ی راحتی داریوش مهرجویی با دوربین مطرح شده بود، توضیح داد:" واقعیت این است که سازنده ی این مستند داریوش مهرجویی است، چرا که او متریالی در اختیارمان گذاشت که فضای فیلم را به خوبی مشخص می کرد، تنها کار من در این میان آن بود که مصاحبه ها را در فضایی انجام دهم که افراد احساس راحتی کنند و خودشان باشند. همه افرادی که در این فیلم حضور دارند افرادی بسیار جالب و جذابی بودند و فقط باید ما فضا را به گونه ای طراحی می کردیم که آنها احساس راحتی کنند. به همین دلیل ساختمانی اجاره کردیم و هرگاه افراد را برای فیلمبرداری دعوت می کردیم، ساعت ها با آنها صحبت می کردیم تا احساس صمیمت بیشتری داشته باشند و به هنگام ثبت فیلم گارد نگیرند."
مانی حقیقی در ادامه ی این نشست درباره ی سختی های ساخت مستند داریوش مهرجویی اظهار کرد:" راستش را بخواهید این فیلم اصلا سخت نبود، بلکه برای من بسیار آسان بود و شاید اگر امروز برای مخاطب فرح بخش به نظر می رسد علتش برای این است که فیلم بسیار راحت ساخته شده، چرا که در زمان ساخت این فیلم فضای بسیار خوبی در آن جاری بود." این کارگردان هم چنین به بحث سختی هایی که از نظر مالی در ساخت این نوع فیلم ها تاثیر می گذارد اشاره کرد و افزود: "البته از نظر مالی یک مقدار ساخت این فیلم ها سخت است، چرا که هزینه هایی بالا دارند و همکاری ارشاد و فارابی را می طلبند. ما برای این فیلم باید همه ی فیلم های مهرجویی را به تله سینمایی تبدیل می کردیم که هزینه ی تبدیل هر فیلم حدود 500 هزار تومان است و مهرجویی بالغ بر 20 فیلم دارد. همچنین برخی از فیلم های مهرجویی بسیار سخت پیدا می شد و فیلمی مانند اجاره نشین ها را ما از بقالی تهیه کردیم. البته من قطعا این بخش ها را در آینده با فیلم هایی که کیفیت بهتری دارند عوض می کنم. اما به هرحال دسترسی به این فیلم ها و تبدیل آنها یکی از مشکلات ما در کار بود."
کارگردان مستند"مهرجویی کارنامه 40 ساله" درباره ی چگونگی نمایش این فیلم توضیح داد: "ما در صدد هستیم که این فیلم را اکران کنیم، اگر اجازه بدهند و بعد از اینکه اکران کردیم به صورت دو دی وی دی وارد بازار می کنیم." حقیقی در ادامه به ساختار مستند این فیلم اشاره کرد و گفت:" من اساسا مستند ساز نیستم و هنگامی که ساخت این مستند به من پیشنهاد شد کمی تعجب کردم، اما به هرحال به خاطر مهرجویی قبول کردم چرا که به این شکل علاوه بر تجربه ی یک سبک جدید، داریوش مهرجویی را بهتر می شناسم." وی در پایان صحبت هایش در پاسخ به سوال یکی از حاضران درباره ی ترور شخصیت مخملباف هم توضیح داد:" این موضوع بخش مستند فیلم من است و عین واقعیت است و سند های آن موجود می باشد و به هیچ عنوان من ترور شخصیت نکرده ام، چرا که تمام آن اتفاقاتی که در فیلم می بینید، رخ داده است."
"محمود کلاری" هم در بخشی از این نشست با اشاره به جای خالی تورج منصوری اظهار کرد:" این فیلم برای ما و بسیاری از دوستداران داریوش مهرجویی چهره ای نزدیک از مهرجویی را نشان داد، چهره ای که شاید از دور خیلی قابل دسترس نباشد."
"امید روحانی" هم با اشاره به سختی های ساخت مستند های پرتره اظهار کرد:"عملا در این فیلم ها ساختار حالت تحمیل شده ای دارد و به طور متعارف باید چندین مصاحبه در آن بگنجاند، اما ساختن فیلمی 100 دقیقه ای درباره ی یک شخصیت و نگهداشتن مخاطب در طی این مدت واقعا نبوغ می خواهد و فکر می کنم که مانی حقیقی در این زمینه موفق عمل کرده است."
در پایان این نشست به درخواست مهرجویی، "عباس کیارستمی" که از حاضران این جلسه بود به صحبتی کوتاه پرداخت و گفت:" تصوری که از داریوش مهرجویی داشتم با کار مانی حقیقی تضاد زیادی نداشت. ما همدیگر را خیلی کم می بینیم، اما در همان دیدارهای اندک ارتباطی فراتر و ورای حرفه ی سینما داریم. من امشب از دیدن این فیلم بسیار لذت بردم و فکر می کنم که طنز مخصوص داریوش مهرجویی در قالب آن کاملا منتقل شده است. البته نباید همه ی فیلم و فضای خوب آن را به خاطر داریوش بدانیم چرا که مانی حقیقی هم فضایی ایجاد کرده بود که فیلم حالت شادابی داشته باشد. معمولا تماشای 104 دقیقه فیلم بخصوص زمانی که مستند باشد تا حدی برای مخاطب غیرقابل تحمل است، اما این فیلم خوب درآمده بود."

+ گزارش تصویری