کریس مارکر کارگردان سر‌شناس سینمای مستند و تجربی درگذشت. مارکر فیلمساز فرانسوی و یکی از چهره‌های مطرح سینمای مستند و تجربی در ۹۱ سالگی درگذشت. او فیلمساز، عکاس و مقاله‌نویس بود و تاثیر عمیقی بر سینمای مدرن علمی تخیلی گذاشت.
مارکر در خانواده‌ای مسیحی با نام کریستین فرانسوا بوش ویل نو به دنیا آمد و در تمام زندگی‌اش هاله‌ای از ابهام اطراف خودش خلق کرد. او که به ندرت مصاحبه می‌کرد این ابهام و معما را وارد دنیای فیلمسازی خودش کرد. حتی درمورد محل تولد مارکر نیز قطعیتی وجود ندارد. برخی می‌گویند در نویی سور سن در شمال غرب پاریس به دنیا آمده و برخی منابع محل تولد او را مغولستان ذکر کرده‌اند. او پس از جنگ و آموختن از ژان پل سار‌تر در پاریس با نوشتن مقالاتی برای مجله معتبر کایه‌دوسینما و همچنین انتشار شعر و رمان و البته مقاله به شهرت رسید و پس از آن به فیلمسازی مستند روی آورد. فیلم‌های مارکر هوشمندانه و تفکربرانگیز هستند و ویژگی اصلی آن‌ها تجربی بودنشان است، تجربی هم از نظر مضمون و هم از نظر فرم. عجیب هم نیست که ژان- لوک گدار از جمله افرادی است که بسیار تحت تاثیر مارکر قرار گرفت.
معروف‌ترین و مهم‌ترین اثر مارکر اسکله نام دارد که سال ۱۹۶۲ ساخته شد. این فیلم ۲۷ دقیقه‌ای ترکیبی از عکس و صدای راوی است و در آن کابوسی ضدآرمان‌شهری تصویر می‌شود که بعد‌ها تخیل کارگردانی چون تری گیلیام را در زمان ساختن فیلم ۱۲ میمون در سال ۱۹۹۵ تحریک کرد. گفته می‌شود اسکله بر ریچارد کلی و دانکن جونز نیز تاثیر عمیقی گذاشته است. ماجرای اسکله در فرودگاه اورلی پس از یک حمله اتمی می‌گذرد و داستان زندانی بدون نام است که در زمان پس و پیش می‌رود.
دیگر فیلم مهم مارکر بی آفتاب نام دارد که سال ۱۹۸۳ ساخته شد و ترکیبی از مواد خام داستانی و مستند است و نتیجه فیلمی مقاله‌ای است درمورد حافظه و تاریخ. بودجه این فیلم آن‌قدر کم بود که مارکر حاشیه صوتی فیلم را روی نوار کاست ضبط کرد. مارکر در سال‌های بعد با روی باز به استقبال فناوری دیجیتال رفت و از آن برای چیدمان‌های چندرسانه‌ای در موزه هنرهای معاصر نیویورک استفاده کرد، سطح ۵ (۱۹۹۶) و ناحافظه (۱۹۹۸) برخی از این چیدمان‌ها هستند. مارکر تا زمانی که سینما وجود داشته باشد به عنوان یکی از بزرگان تجربه‌گرایی و یکی از خلاق‌ترین فیلمسازان در خاطره‌ها می‌ماند. آلن رنه، کارگردان بزرگ فرانسوی فیلم هیروشیما، عشق من و سال گذشته در مارین باد سال ۱۹۵۵ فیلم شب و مه را ساخت. کریس مارکر در این فیلم دستیار رنه بود. رنه در توصیف مارکر گفته بود: او نمونه‌ی تمام عیار انسان قرن بیست و یکم است.
عکس: آلن رنه و کریس مارکر
این یادداشت ابتدا در سایت خبرآنلاین منتشر شده است.
