فیلم پاکستانی saving face، برنده‌ی جایزه‌ی اسکار اعلام شد. آسیای میانه آنلاین متعلق به پاکستان، در بخش فارسی خود آن را حفظ صورت نامیده است؛ به گفته‌ی دکتر ناصر فکوهی: "saving face در زبان انگلیسی و فرانسه به معنای حفظ آبرو، یعنی یافتن راهی برای بیرون آمدن از یک بد نامی یا اتهام است. ظاهرا کارگردان یک بازی لفظی کرده است."
در واقع، این فیلم توانسته است مبارزه علیه یک جنایت بشری در پاکستان را به همت انسان‌های شریف این کشور، حدت و سرعت بیشتری ببخشد. به نوشته‌ی واشنگتن تایمز و به نقل از بسیاری از سایت‌های پاکستانی:"این جایزه در کنار برداشت‌های جهانی منفی از این کشور، حیثیت آور (face saver یا اعاده کننده حیثیت) هم هست".
مستند‌های اسکار
هرساله اعضای کمیته‌ی مستند آکادمی علوم و هنرهای سینما یک فهرست کوتاه از مستند‌هایی فراهم می‌آورد که شایسته‌ی دریافت دو جایزه‌ی بهترین فیلم مستند بلند و کوتاه هستند. اعضای صاحب رای کمیته انتخاب هشتادوچهارمین دوره‌ی اسکار (در شاخه‌ی مستند)، تعداد ۱۵ فیلم مستند بلند را از بین ۱۲۵ فیلم دارای شرایط برگزید. پانزده نامزد اسکار در بخش فیلم مستند بلند، این‌ها بودند:
- نبرد بخاطر بروکلین، کارگردان‌ها: مایکل گالینسکی و ساکی هالی (در باره‌ی پروژه‌ی ایجاد تآسیساتی در شهر بروکلین)
- بیل کانینگهام نیویورک، کارگردان: ریچارد پرس (در باره‌ی یک عکاس نیویورکی)
- باک، کارگردان: سندی میل (Cindy Meehl) در باره‌ی کابو یی به نام باک
- Hell and Back Again، کارگردان: دارفنگ دنیس (حضور در جهنم جنگ افغانستان و بازگشت به وطن)
- اگر درختی فرو افتد، داستانی از جبهه آزادسازی زمین، کارگردان: مارشال کری (دولت او را تروریست و دیگران او شیفته می‌نامند) فرا - سوژه‌اش وجود تناقضات در زندگی آمریکایی است.
- سفر جین، کارگردان: لورنتس نائر (در باره‌ی دکترجین نخستی‌شناس)
- داستانی عشقی، کارگردان: نانسی بوریسکی
- بهشت گمشده ۳: برزخ، کارگردان‌ها: جو برلینگر و بروس سینوفسکی در باره سه مرد که متهم به قتل کودکی هشت ساله هستند. والدین قربانی طی نامه‌ای به کمیته اسکار خواستند که فیلم از دایره‌ی توجه اسکار خارج شود و کارگردان‌ها گفتند در شروع به کار فکر می‌کردند آن‌ها مجرم‌اند ولی آزمایش دی ان آ خلاف آن را ثابت کرد.
- پینا، کارگردان: ویم وندرس (مستندی سه بعدی در باره‌ی رقص است)
- پروژه Nim، کارگردان: جیمز مارش
- ارداتمند: سمپر اف آی، کارگردان تونی هاردمون و راشل لیبرت
- آوازت را بخوان، کارگردان: سوزان راستاک
- بدون شکست، کارگردان‌ها: دانیل لیندسی و تی. جی. مارتین
- زیر آتش، خبرنگاران در جنگ، کارگردان: مارتین برک
- ما اینجا بودیم، کارگردان‌ها: دیوید وایزمن و بیل وبر
پنج فیلم نامزد بهترین مستند بلند از بین آن پانزده فیلم معرفی شد:
- حضور در جهنم جنگ افغانستان و بازگشت به وطن (۲۰۱۱)
- اگر درختی فرو افتد، کارگردان: مارشال کری (۲۰۱۱)
- بهشت گمشده ۳: برزخ (۲۰۱۱)
- پینا (۲۰۱۱)
- شکست ناپذیر (۲۰۱۱)
پنج نامزد بهترین فیلم مستند کوتاه
- آرایشگر شهر بیرمنگام: پیاده نظام جنش حقوق مدنی (در باره‌ی یک آرایشگر ۸۵ ساله سیاهپوست آمریکایی – آفریقایی ساکن بیرمنگام) کارگردان‌ها: Gail Dolgin، Robin Fryday.
- الویس، خداوند بزرگ‌تر است (در باره‌ی خانمی ۷۳ ساله به اسم مادر دولورس هارت که نخستین بار بر پرده‌ی سینما الویس پریسلی را بوسید و اینک رئیس یک دیر است. وی در ۲۳ سالگی بازیگری در هالیود را کنار گذاشت تا راهبه شود. مادر کارگردان ربکا کمیسا نیز مدت ده سال راهبه بود.)
- حادثه در بغداد جدید (ساخته‌ی جیمز اسپیون) یک سرباز سابق ارتش آمریکا به نام اتان مک کورد، خاطرات خود از جمله کشته شدن خبرنگاران روی‌تر و تعدادی مردمان بی‌دفاع در اثر حمله هلیکوپتر‌های آمریکایی در خیابان‌های بغداد را بیاد می‌آورد.
- حفظ صورت / آبرو ساختۀ شرمین عبید چینائی (با املای اردو) و دانیل یونگ
- سونامی و شکوفه گیلاس (ساخته لوسی واکر) بازماندگان زلزله مهیب ژاپن در فصلی که شکوفه‌های گیلاس سر بر می‌آورند، جرات می‌یابند تا به نوسازی خانه و زندگی خود بپردازند
برندگان اسکار
سرانجام مستند بلند شکست ناپذیر و فیلم مستند کوتاه مدت نجات صورت (حفظ صورت/ آبرو) برندگان جایزه‌ی اسکار ۲۰۱۲ معرفی شدند.
شکست ناپذیر (بدون شکست) کارگردان‌ها: دنیل لیندسی و تی. جی. مارتین، فیلمی در باره تلاش یک تیم فوتبال (آمریکایی) دبیرستانی در منطقه فقیرانه ممفیس است که با همت یک مربی کارکشته توفیق بدست می‌آورد. شکست ناپذیر به عنوان یکی از پرفروش‌ترین مستند‌های آمریکایی معرفی شده است که در عرض چهار هفته حدود ۴۳ میلیون دلار فروش داشت.
حفظ صورت/ آبرو، اولین فیلم مستند برنده‌ی جایزه‌ی اسکار در پاکستان است. این فیلم به همراه یک خانم حقوقدان، به موضوع بسیار حاد اسیدپاشی در آن کشور می‌پردازد. عاج نیوز (به نقل از روی‌تر) ضمن بر شمردن نمونه‌های دردآور و فاجعه آمیزی از این واقعه در پاکستان نوشت: "این فیلم فعالیت جراح پلاستیک پاکستانی - انگلیسی محمد جواد را ثبت می‌کند که برای ترمیم چهره‌ی بازماندگان اسیدپاشی به پاکستان آمده است. اسیدپاشی غالبا به کوری دایمی منجر می‌شود."
به نوشته‌ی اریک پی پ (Pape) در روزنامه‌ی لوس انجلس تایمز (۲۸ فوریه ۲۰۱۲): "پائیز گذشته پاکستان قانونی را به تصویب رساند که مجازات‌های سنگینی را برای مرتکبان اسید پاشی در نظر گرفته است. این مجازات شامل ۱۴ سال زندان و پرداخت ۱۱ هزار دلار جریمه است. عبید چینائی یک سال و نیم در اسلام آباد، راولپندی و شهرهایی از استان پنجاب بکار پرداخت. در هنگام دریافت جایزه‌ی اسکار، وی از تمام زنانی که به خاطر تغییر در پاکستان تلاش می‌کنند قدرانی کرد و گفت رویاهای خود را از کف ندهید. این از آن شماست."
عبید چینائی متولد ۱۹۷۸ در کراچی (بزرگ‌ترین شهر پاکستان) است. وی در سال ۲۰۱۱ به خاطر فیلم مستند نسل طالبان در پاکستان به جایزه‌ی امی نیز دست یافت. همچنین مقاله‌ای با عنوان: برنده‌ی جایزه‌ی اسکار، کمپین ضد اسید پاشی براه می‌اندازد، نوشته‌ی حسن منصور در یاهو نیوز بچاپ رسید:
حفظ صورت (آبرو) (در منابع فارسی نجات چهره ترجمه شده است)، زندگی قربانیانی را دنبال می‌کند که در پی ترمیم چهره‌ی خود و بدادگاه کشاندن حمله‌کنندگان هستند. اسیدپاشی، بد‌ترین شکل جنایت محلی و خانگی در پاکستان است که اغلب، دختران طبقات متوسط را گرفتار می‌کند. چنین افرادی ضمن اینکه چهره خود را برای زندگی ازکف می‌دهند از جامعه نیز طرد می‌شوند. به نوشته‌ی دانیل یونگ (همکار کارگردان متولد ایالت وایومینگ): "هدف این فیلم بیش از نمایش یک جنایت وحشتناک وطرح یک مسئله اجتماعی، امید به آینده است".
مادر شرمین عبید چینائی نیز به آسوشیتدپرس گفت: این کمپین بعد از موفقیت دخترم در کسب جایزه‌ی اسکار براه افتاد تا جامعه‌ی ما را انسانی‌تر سازد تا جای بهتری برای زندگی باشد. وی افزود: این کمپین برای ترمیم رنج آن‌هایی است که قربانیان چنین دیو خویی‌ها و بی‌عدالتی‌هایی هستند.
برگزار کنندگان کمپین به دنبال تصویب متمم برای قانونی هستند که در ماه مه سال ۲۰۱۱ از مجلس گذشت
همچنین روزنامه اردو زبان نوای وقت که غالبا بر القاعده، طالبان، فقر و فساد تمرکز دارد، ضمیمه‌ای رنگی برای تبریک موفقیت این فیلم مستند، انتشار داد. همچنین سایت thenewstribe. com نوشت: فیلمسازان امیدوارند تابو‌ها و فرضیات مردانه‌ی غلطی را که در باره‌ی این مسئله وجود دارد، از میان بردارند. برای مثال اغلب این اعتقاد وجود دارد که زنان کاری انجام داده‌اند که مستحق چنین حمله‌هایی بوده‌اند. خانم عبید گفت: مرد‌ها فکر می‌کنند عمل مردانه‌ای انجام داده‌اند اما ما می‌خواهیم آن‌ها بدانند که به نامردانه‌ترین کار‌ها دست زده‌اند.
آسیای میانه آنلاین
انتخاب امیر در سایت آسیای میانه آنلاین نوشت: چینائی در ایمیلی در پاسخ به پرسش‌های آسیای میانه آنلاین گفت: من و دانیل می‌خواهیم که فیلم حفظ صورت بروز خشونت اسیدپاشی در پاکستان را برجسته کند و ضمنا شجاعت و مقاومت بازماندگان حملات اسیدپاشی را ارج نهد و گرامی بدارد.
وی در ایمیل خود به آسیای میانه آنلاین گفت که این فیلم داستان اجتماع‌هایی را بیان می‌دارد که با خشونت و پیش داوری رو به رو هستند و اینکه مردم در این اجتماع‌ها چگونه در شرایط غیرقابل تصور همراه با هم به چیزهای باورنکردنی دست پیدا می‌کنند. واری‌های یک مادر جوان به نام زکیه، یکی از داستان‌هایی است که در این فیلم نمایش داده می‌شود.
زکیه یکی از قربانیان بسیار اسیدپاشی در پاکستان است، اما او بر خلاف اکثر قربانیان، جهت ترمیم صورت تغییر فرم یافته‌اش جراحی پلاستیک شد که این امر با توجه به شمار ناکافی تسهیلات بهداشتی برای درمان بازماندگان حملات اسیدپاشی در پاکستان، موضوعی نادر است.
دکتر محمد جواد، یک جراح بریتانیایی با اصلیت پاکستانی که بر روی درمان زکیه کار می‌کرد، در کلینیک خود در لندن به آسیای میانه آنلاین گفت: این به یک مورد تاریخی، برای نخستین بار در پاکستان، تبدیل شده است. مهاجم، شوهر زکیه، با محکومیت احتمالی رو به رو است. وی به احتمال زیاد با محکومیت حبس ابد و حداقل یک میلیون روپیه (۱۱، ۰۵۰ دلار) جریمه رو به رو می‌شود.
چینائی گفت که خشونت اسیدپاشی جرمی با بیش از ۱۰۰ قربانی در سال در جنوب پنجاب، یک ناحیه‌ی اصلی تولید کننده پنبه، است که کمتر گزارش می‌شود. چینائی گفت: اسید برای پاکسازی پنبه مورد استفاده قرار می‌گیرد و بنابراین در آن ناحیه به راحتی در دسترس است. تعداد زیادی حمله اسیدپاشی در پاکستان، در کمربند سراییکی رخ می‌دهند. جواد، با کمک سازمان‌های خیریه، اغلب در پاکستان کمپ‌های رایگان برای درمان کسانی که استطاعت پرداخت هزینه‌های درمان پزشکی را ندارند، برقرار می‌سازد.
وی درباره‌ی زکیه گفت: ما نیمی از صورت او را ترمیم کرده‌ایم. او می‌تواند صورتش را نشان دهد و می‌تواند با اعتماد به نفس در ملاء عام ظاهر شود.
پاکستان در تلاش است تا حملات اسیدپاشی را خنثی کند
جواد گفت که مشکل حملات اسیدپاشی در پاکستان نگران کننده است؛ زیرا اکثریت قربانیان از میان بیش از ۱۵۰ قربانی که سالانه گزارش می‌شود، را زنان تشکیل می‌دهند. جواد گفت: اگر سالانه ۱۵۰ نفر از ۱۸۰ میلیون جمعیت از حملات اسیدپاشی رنج ببرند، این رقم ممکن است ارزش آماری نداشته باشد، اما یک مشکل وجود دارد.
پاکستان با جدیت بیشتری به این مشکل می‌پردازد، و راه‌های گریز در سیستم قضایی خود را می‌بندد.
بر اساس لایحه‌ی (اصلاحیه) قانون جزا در سال ۲۰۱۱، اکنون مهاجمانی که اقدام به اسیدپاشی می‌کنند، در صورت محکومیت با مجازات‌های سختی رو به رو می‌شوند. در اصلاحیه‌ی سال ۲۰۱۱ ماده ۴۵ قانون جزای مصوب سال ۱۸۶۰ پاکستان، نوشته شده است: هر کسی که با یک ماده خورنده باعث آسیب شود، باید به حبس ابد یا محکومیت زندانی بالغ بر چهارده سال و حداقل جریمه‌ای به میزان یک میلیون روپیه محکوم شود.
جامعه مدنی و گروه‌های حقوقی مانند بنیاد بازماندگان اسیدپاشی برای تصویب این لایحه فشار آوردند. نمایندگان زن در پارلمان، از جمله مروی ممان به عنوان یکی از اعضای مجلس ملی که مخالف خارج شدن لایحه‌ی کنترل اسید و پیشگیری از جرم اسیدپاشی در سال ۲۰۰۸ از دستور کار خانه نمایندگان بود، و فرحناز اصفهانی و دنیا عزیز در اجرایی شدن این اصلاحیه نقش کلیدی داشتند. ممان به آسیای میانه آنلاین گفت: به تصویب رساندن این لایحه در پارلمان، مبارزه آسانی نبود؛ زیرا دو سال طول کشید تا این لایحه بالاخره اجرایی شد.
این لایحه در سال ۲۰۰۸ مطرح شد، اما از دستور کار خارج گشت
وی دلیل بسیاری از مقاومت‌ها در آن سال را این واقعیت دانست که وی به شاخه‌ی قائد حزب مسلم لیگ، یک حزب اپوزیسیون در آن زمان، تعلق داشت. با این وجود، وی احساس خرسندی می‌کند از اینکه اکنون مرتکبان این جرم انشاالله دیگر نمی‌توانند آزاد بگردند؛ زیرا قانونی وجود دارد که جرم آن‌ها را مورد رسیدگی قرار خواهد داد.
چینائی گفت که اعضای پارلمان نسبت به این مساله بسیار حساس بودند و این لایحه را متفق القول تصویب کردند. چینائی گفت: این لحظه‌ای بسیار غرورآمیز برای من، بعنوان یک زن پاکستانی، بود که می‌دیدم زنانی که در موضع قدرت و اختیار هستند از منابع در دسترسشان برای بهبود زندگی هموطنان خود بهره می‌گیرند.
آخرین حمله
ممان نسبت به این موضوع خوشبین است که دولت استانی پنجاب مجرمان حمله اسیدپاشی اخیر را محاکمه خواهد کرد. روزنامه‌ی انگلیسی زبان دان پاکستان گزارش داد که چهار کارگر زن کارخانه بسیار نزدیک بود که در حمله روز ۱۸ فوریه با مواد شیمیایی در فیصل آباد آسیب ببینند.
این حمله یک مورد انتقام از سوی مردی که با جواب منفی رو به رو شده، خوانده شده است.
زاهد سعید، سربازرس پلیس شهرک لیالپور، به‌دان گفت که این زنان آسیب ندیدند؛ زیرا مواد شیمیایی فرا‌تر از لباس‌هایشان نفوذ نکرد. شهباز شریف، وزیر اعلی استانی، به پلیس دستور داده است تا مجرمان را به پیشگاه عدالت بیاورد.
فرا‌تر از فیلم حفظ صورت
چینائی و جواد گفتند که آن‌ها بر این باورند که فیلم حفظ صورت / آبرو باعث ایجاد این شناخت شده است که حملات اسیدپاشی مساله‌ای نیازمند رسیدگی هستند. چینائی گفت: من اعتقاد دارم که معطوف ساختن توجه جهانی به چنین شرایطی، مباحثه منتقدانه را تسهیل می‌کند و این نخستین گام برای ایجاد تغییر اجتماعی است. جواد گفت که این فیلم که شرح وقایع کاری جواد در پاکستان است، نشان می‌دهد که ما یک مشکل داریم و ضمنا به دنبال راه حل‌هایی می‌گردیم. وی گفت که چندین گروه خیریه در پاکستان کاری عالی برای کمک به کنترل مشکلات حملات اسیدپاشی انجام داده‌اند.
به طور مثال انجمن جراحان پلاستیک پاکستان کمپ‌های پزشکی رایگان برای قربانیان برگزار می‌کند. چینائی گفت که بنیاد بازماندگان اسیدپاشی با برپا کردن کمپ‌ها و کلینیک‌هایی برای کمک به بازتوانی و درمان بازماندگان، در راستای ریشه کنی خشونت اسیدپاشی کوشش کرده است. جواد گفت که حرکات اخیر پاکستان ممکن است اجازه پیروی از نمونه بنگلادش را بدهند که تاریخچه‌ای از حملات اسیدپاشی دارد.
وی گفت: (بنگلادشی‌ها) به هر طریقی تشریک مساعی کردند و شمار حملات اسیدپاشی را در یک بازه زمانی چهار تا پنج ساله از طریق وضع قوانین، برگزاری تظاهرات، و افزایش آگاهی عمومی نسبت به این اقدام، تا ۵۰ درصد کاهش دادند.»
منابع: روزنامه لوس آنجلس تایمز (۲۸ فوریه ۲۰۱۲)
یاهو نیوز
منابع خبری متعدد از جمله
http: //insidemovies. ew. com/۲۰۱۲/۰۱/۲۴/oscar-nominations -۲۰۱۲-announced
سایت آسیای میانه آنلاین (تلفظ فیلم واسم دانیل یونگ Daniel Junge و ترجمه مقاله انتخاب امیر از این سایت پاکستانی است)
عکس‌ها از سایت Central Asia online و thenewstribe
این نوشته ابتدا در سایت انسان‌شناسی و فرهنگ منتشر شده و توسط نویسنده برای بازخوانی در اختیار رای بن مستند قرا گرفته است.
