حالا این ستون، با این یادداشت، مثل یک پنجره ی کوچک، بر دیوار گشوده می شود. امیدوارم نه به سمت دیواری روبه رو، بلکه دست کم به تماشای منظره های باز و بدون پرده ی زندگی و اگر هم از پرده گریزی نیست، باز امیدم آن است که توری نازکی باشد که بتوان ورایش را تماشا کرد، ولو مه آلود، نه چندان شفاف و البته حتماً محتاط تا به تریج قبای کسی برنخورد. باز البته می توان پرسید: چه حکایتی است که در این فضا، بیاییم ستونی بگشاییم برای گفت وگو از سینمایی مستند؟ سینمایی که رو به آزادی، سخن بی پرده، نمایش رخدادهای زنده در مکان و زمان واقعی و نقد و پرسش و تحمل و شک و تفکر و آواهای متنوع دارد و با تصورات متحجر میانه اش نیست و برای رشد و گفت وگو و نقدش، نیازمند حداقل تاب و توان پذیرش نقد و حضور نگاه مخالف است. یعنی مناسب جامعه ای است که اراده ی واقعی برای ترقی در بالا و پاینش وجود دارد و نمی خواهد عیوبش را پرده پوشی کند.
سینمای مستند ذاتاً با نومیدی نمی سازد و من جهان را سیاه نمی بینم، فکر نمی کنم همه چیز به پایان رسیده، فکر نمی کنم باید رفت مرد. زندگی ادامه دارد. ما می افتیم، برمی خیزیم، می آموزیم درست زندگی کنیم، دروغ نگوییم، تقلب نکنیم و این ها را نه فقط به عنوان درس های کلاس اخلاق و برای دیگران، بلکه برای خودمان تکرار می کنیم تا عمل کنیم و مطمئن باشیم امر درست تا زمانی که درست و عادلانه و عقلانی است، نمی میرد. ما باید از درغلتیدن خود به دروغ و خشونت و نومیدی بهراسیم وگرنه، بدیهی است از امر متحجر، خودپسند، مستبد و دروغ وار که نمی توان توقع درست بودن داشت. سینمای مستند مبین تلاش آدمی است برای دیدن اشیاء چنان که هست، شجاعت تماشای واقعیت، فضیلت و خصوصیتی ویژه خردمندان و راستگویان است. پس تا زمانی که در جامعه ی امروزی جایی، میل به دیدن همه وجوه زندگی، زشت و زیبا وجود دارد، تا زمانی که خرد نمرده است - که نمی میرد - تا وقتی که امید اصلاح ، نفی زورگویی، عقب ماندگی، خشونت ، دروغ و زشتی در ما زنده است.
تا زمانی که شور و علاقه به نمایش و ستایش آزادی، سعی انسانی برای خوشبختی، بروز نشانه های دوستی، مهر و فداکاری نمرده است تا وقتی که رنج ها و مصائب دیگری برای من اهمیت دارد و آگاهی و میل به مشارکت و توسعه حقوق بشری در هر گوشه زمین زاده می شود، یعنی در همه لحظه هایی که ما زندگی می کنیم... سینمای مستند زندگی خواهد کرد.
این روزها، در واکنش به پیشنهاد خانه ی سینما، بار دیگر مسئله سینمای مستند در مطبوعات مطرح شده است. من نیز همچون بسیاری از مستندسازان، خواهان نفی مداخلات بی جای دولت در کار فرهنگ ام و در همان حال با روش های ولو نتاریستی و ذهنی انگارانه که در شعار جذاب و در عمل ویرانگر و بیهوده است، مخالفم. برای همین با پیشنهاد تعطیلی مرکز گسترش و پیش تر از آن طرح خودرای پیشنهاد و شتابزدگی خودمحورانه و بی خبرانه اش توافق نداشته ام. من جداگانه کوشیده ام به نقد این پیشنهادها بپردازم و بگویم نفی پیشنهادهایی که حالتی از عمل هرج و مرج گونه را به ذهن متبادر می کند نباید منجر به نفی وجوه درست نقد مناسبات فعلی وزارت ارشاد و سینمایی ایران (هم مستند و هم داستانی) شود و جو توتالیتاریستی تایید گردد. اما مقدم بر همه ی این ها باید بگویم اساساً باید باب مکالمه مشخص را درخصوص مطالبات سینمای مستند و مستندسازان ما باز کنیم. بدون گفت وگوی مشخص درباره ی این مطالبات در مورد سینمایی که دوران بلوغش را آغاز کرده و هویتی مستقل یافته، سخن پراکنده و گاه به گاهی راهی به مقصود نمی برد.
دوران ما دوران پیشرفت مطالبه حقوق مردم است که یکی از ویژگی های تکنولوژیک، آگاهی و ساختارهای اجتماعی دوران مطالبه سینمای مستند متقابلاً توسعه حقوق آزادی تماشا و نفی موانع نمایش زندگی است. هرکس با این توسعه و خواست آزادی، خصوصاً در عرصه تصویر سر آشتی نداشته باشد، به معنی درک نکردن روح عصر و کارش شبیه آب در هاون کوبیدن است. دوران های دربرگیرنده ی ما منتظر نمی ماند. با تکنولوژی، با دیجیتال، با هویت گلوبال انسان و تفکرش علیه کژفهمی و مقاومت برابر پیشرفت حقوق انسان ها آرزوهای مستبدانه و عقب مانده را برباد می دهد.
احترام به مطالبات سینمای مستند در ذیل مطالبه توسعه پیشرفت عدالت و آزادی و حقوق فردی و اجتماعی جزئی از خواسته دوران ماست. دوربین های دیجیتال در خیابان ها، موبایل های آماده فیلمبرداری از رها کردن آدم ها از بام ها و ابزارهای به اندازه یک خودکار که دیگر نه وسیله جاسوسی که دوربین توی جیب پیراهن هر شهروند تواند بود و به همان میزان امکان توزیع جهانی تصویر در فضای مجازی، به ما گوشزد می کند که اصلاً باید با دید تازه ای به سینمای مستندمان و حقوق مستندسازان بنگریم و تفکر آنالوگ و 35 میلیمتری را در امکان ممیزی و احاطه بر تصویر به یک سو بیفکنیم.