نظرسنجی جدید سایتاندساوند حاصل یک لحظه تامل در این پرسش بود که «چرا قبلاً این کار به فکرمان نرسیده بود؟» در پی موفقیتهای خیرهکننده اخیر و تاثیرات فرهنگی فیلمهای غیرداستانی متعدد، گروهی از متولیان فرهنگی و اجرایی این حوزه، از جمله خود من، مدام در این فکر بودیم که BFI چه کار ویژهای برای سینما و تلویزیون مستند میتواند انجام دهد. خیلی زود بهوضوح دریافتیم که دقیقاً نمیدانیم موضوعی که میکوشیم آن را به بحث بگذاریم، چیست.
من معمولاً از انجام هر نوع فعالیتی که سبب شود نظرسنجی ۱۰ ساله سایتاندساوند برای انتخاب فیلمهای برتر تاریخ سینما تحتالشعاع قرار گیرد، سخت بیزارم؛ اما اینبار به نظرم رسید سادهترین راهحل برای دستیابی به یک دید همهجانبه در مورد آثار مستند انجام یک نظرسنجی جدید است. حالا که قریب به چهارماه از برگزاری این نظرسنجی میگذرد، از کیفیت گزینشها و تفسیرهایی که بیش از دویست منتقد، بسیاری از متخصصان فیلم مستند و صد فیلمساز (کسانی همچون جان اکام فرا، تام اندرسن، مایکل اپتد، کلیو بارنار، سوفی فاینز، آموس گیتای، پل گرین گراس، هوزه لویس گرین، ایزاک ژولین، آصف کاپادیا، سرگی لوزنیتسا، کوین مکدانلد، جیمس مارش، جاشوآ اوپنهایمر، آناند پاتواردان، پاول پاولیکوفسکی، نیکولاس فیلیبرت، والتر سالس و جیمس تاباک) ارائه دادهاند، بسیار خرسندم و به گروه مشاوران، همکاران BFI و دبیران سرویسها که مجدانه کوشیدند تا این شماره ویژه نظرسنجی را فراهم کنند، افتخار میکنم.
جالب است که حالوهوای این فهرست ۵۰ مستند برتر تا این حد تروتازه است. از هر پنج فیلم برگزیده یکی در همین هزاره ساخته شده است؛ از طرفی حضور یک فیلم صامت از سال ۱۹۲۹ در صدر این فهرست آدم را حسابی به وجد میآورد. این نکته که فیلمهای بیانیهای تلمیحی چنین حضور پررنگی دارند، نشان میدهد که سینمای غیرداستانی دیگر یک حوزه محدود کماهمیت نیست، بلکه عرصهای است بسیار فراخ که افراد زیادی در آن سیر میکنند. این نسخه چاپی سایتاندساوند تنها دارای رئوس مطالب نتایج نظرسنجی ماست؛ اگر بهراستی درصدد بررسی دقیق این یافتهها هستید، حتماً به بخش نتایج و تفاسیر که از ۱۴ اوت ۲۰۱۴ بهصورت آنلاین ارائه شدهاند، سر بزنید.
*سردبیر مجله سایتاندساوند
عکس: فیلم خوشه چینان و من – انیس واردا