۱
همیشه از قبل آماده باشید، ولی منعطف
اختلافنظری که بین مستندسازان وجود دارد این است که برخی از مستندسازان لیستی از سوالات را برای پرسش بیواسطه تهیه میکنند و برخی دیگر خودشان را از قید سوالات رها میسازند و بدون محدود کردن خودشان به حیطه سوالات در لحظه عمل میکنند.
بههرحال این مهم است که مصاحبهکننده بهطورکلی نسبت به سئوالاتی که میخواهد مطرح کند آگاه باشد؛ این البته بستگی دارد که شما از آن دست مستندسازانی نباشید که بهصورت تجربی فیلم میسازند.
۲
از پرسیدن سوالاتی با جوابهای بله و یا نه دوری کنید
سوالاتی که مطرح میکنید باید بهگونهای باشند تا مصاحبهشونده با موضوع درگیر شود. برای مثال بهجای پرسیدن «آیا از نقاشی کردن لذت میبری؟» بگویید «نقاشی کردن چه حسی بهت میده؟» و یا «چی شد که قلممو را برای اولین بار به دست گرفتی؟». اینطوری کاراکترتان را دعوت به بازگو کردن داستانش در حین جواب به پرسش شما میکنید.
بعضی از مصاحبهکنندهها از پرسیدن سوالات سادهایی مثل «در مورد هنرت به من بگو» خودداری میکنند و یا بعضی دوست دارند که فقط مشاهدهگر باشند و در حین گفتوگو بگذارند که آن شخص خودش هر چه دوست داشت بگوید. بههرحال طبیعیتر این است که با یک مجموعه سوالات پیدرپی مصاحبهشونده را عصبی نکنید.
۳
پیش از آغاز ضبط مصاحبهایی نداشته باشید
مطمئن باشید که سوالاتتان را برای زمانی که دوربین را رکورد کردید نگه داشتهاید. به هر جهت مصاحبهشونده شما ممکن است که اطلاعات مهمی را در زمانی به شما بدهد که دوربین شما خاموش است؛ و زمانی که از او میخواهید که دوباره آن جملات را بگوید با حالت غیرطبیعی که مشخص است از روی اجبار است بیان میکند.
۴
از صحبت کردن و بیان احساساتتان بپرهیزید
این مسئله کاملاً برای همه مشهود است، اما این عکسالعمل طبیعی در زمان مصاحبه یعنی بیان کلماتی مثل صحیح است، درست است و تکرار این کلمات تاثیر جالبی بر بیننده ندارد. بهجای آنها بهتر است برای اینکه مصاحبهشونده احساس راحتی بکند با لبخند زدن و تکان دادن سر به نشانه تایید او را همراهی کنید.
۵
با انرژی، کنجکاو و جذاب باشید
نوع رفتار و کنش شما بر روی احساس مصاحبهشونده تاثیر میگذارد و دانستن اینکه شما به آنچه او میگوید علاقهمندید، به مصاحبهشونده برای ادامه صحبتهایش انگیزه میدهد.
۶
زمانی که مصاحبه تمام شد به ضبطتان ادامه دهید
اغلب شما بهترین تصاویرتان را بعد از مصاحبه میگیرید. وقتیکه وانمود میکنید که ضبط را متوقف کردید ممکن است که گفتوگویتان با آرامش بیشتری ادامه پیدا کند و باعث شود که تصاویر بهتری ضبط کنید.
۷
مطمئن باشید سروصدایی در پسزمینه نداشته باشید
شرایط صدای محیطی اگر مهمتر از تکنیکهای گفتوگو نباشد کمتر از آن نیست. صداهایی که گوشهای ما قادر به شنیدن آن هستند و میکروفنها هم بهراحتی آنها را ضبط خواهند کرد و قادرند که تمامی گفتوگوی ما را از بین ببرند. صدای قهوهسازها و... در کافه یا خانه و صدای حرکت خودروها در نزدیکی شما دوستان خوبی برای شما نیستند.
۸
از مکث کردن استقبال کنید
سکوت و مکثها لزوماً بد نیستند. برخی از قویترین گفتوگوها دارای سکوتهای طولانی مصاحبهشونده هستند و باعث میشوند که بیننده و مصاحبهکننده از خودش بپرسد که درباره چه موضوعی میخواهد صحبت کند که علاقهای به بازگو کردن آن ندارد. از مکث میتوان بهعنوان یک قدرت پنهان و ظریف در مصاحبه بهره برد.
۹
از غریزه خود پیروی کنید
هر شخصی متفاوت است. شما ممکن است که مجبور شوید برای اینکه مصاحبهشونده را از پوسته خود بیرون بکشید ابتدا داستان زندگی خودتان را برایش بازگو کنید. یا اینکه وقتی مطمئن شدید که آنها از موضوع و تم اصلی خیلی دور نیستند (در صورت داشتن زمان کافی مثل جویندگان طلا باید برای به دست آوردن جواهرات تلاش کنید). همچنین از پرسیدن سوالات سخت خجالت نکشید. اگر شخص علاقهای به جواب دادن نداشت خیلی به او فشار نیاورید. شاید باید از روش دیگری برای پاسخ سوالاتتان استفاده کنید. ممکن است برخی مسائل کمی خصوصی باشد و شخص در بیان آنها مختار است.
اما همه این قوانینی که گفتیم برای دستیابی به اثری خوب آگاهانه میتوانند شکسته شوند. و البته نوع فیلمی را هم که میخواهید بسازید در نظر داشته باشید. برخی فیلمسازان ممکن است که بخواهند با کاراکترهایشان تعامل رودررو داشته باشند. ابتدا در آغاز مستند توجهشان را به دوربین جلب میکنند و سپس مصاحبهها را به گفتوگوی تعاملی نزدیک میکنند. برخی دیگر در گوشهای مینشینند و روی رفتار کاراکترهایشان تمرکز میکنند.