پانزدهمین جلسه برنامه به تماشای مستند دوشنبه شب، ۳۰ بهمن ماه، با نمایش دو فیلم مستند گم و گور و فالگوش ساخته محمدرضا فرزاد در سینما مهتاب شهر قزوین برپا شد.
در این جلسه پس از نمایش فیلم نشست پرسش و پاسخ با حضور کارگردان و ابوالفضل سروش مهر به عنوان مجری و کار‌شناس برگزار گردید. در ابتدای این نشست محمد فرزاد از برگزارکنندگان به تماشای مستند قدردانی کرد که با نمایش فیلم‌ها فرصتی را هم برای علاقمندان به مستند و هم مستندسازان فراهم آورده. کارگردان مستند فالگوش در ادامه به نحوه‌ی کار با تصاویر آرشیوی اشاره کرد و گفت: "من آدم آرشیو بازی هستم و تجربیاتی که در گذشته در کار با تصاویر آرشیوی داشتم و علاقه شخصی‌ام باعث شد وقتی با پیشنهاد و سفارش ساخت این کار مواجه شدم فرصت را مغتنم بشمارم و سراغ چیزی بروم که هم به آن علاقه داشتم و هم شناخت. اما سعی کردم نگاهی متفاوت به آرشیو داشته باشم و به دنبال آرشیوهای رسمی که وجود دارد نبودم و سعی در کشف تصاویر کمتر دیده شده داشتم."
فرزاد در ادامه به نحوه‌ی ساخت مستند گم و گور و ایده‌ی اولیه آن اشاره کرد و افزود: "در مورد فیلم گم و گور آنچه که از واقعه ۱۷ شهریور باقی مانده خیلی اندک است، پس در نتیجه چشم انداز در بدو امر تیره، مبهم و نا‌امید کننده بود، در آرشیوهای صدا و سیما و جاهای دیگر گشتم و دیدم آنچه پیدا می‌کنم خیلی شکل پراکنده‌ای دارد، در خلال بازبینی راش‌ها این تصویر یک دقیقه‌ای چنان هول انگیز بود، این ظن را در من ایجاد کرد که این تصویر به قدر کافی هولناک هست که بخواهم رویش سرمایه گذاری کنم و آنقدر تکرارش کنم که مثل یک مجسمه تو ذهن مخاطب بماند. چون هم به لحاظ بصری حیرت انگیز بود و هم به لحاظ اتفاقی که می‌افتد بی‌نظیر. حتی فکر می‌کردم که این تصویر را باید به دنیا نشان دهم، کما اینکه این اتفاق افتاد و در جشنواره‌های زیادی مثل برلین و مونترال و مسکو این فیلم به نمایش در آمد؛ اما از طرفی من با فیلمی مواجه بودم که هیچ اطلاعاتی نداشت. رفتم سراغ این ایده که در هر فریم تصویر یک داستانی پنهان‌ست و حول و حوش آن می‌توانیم تخیلمان را آزاد کنیم و فکر کنیم لحظه‌ای پیش از گرفته شدن عکس چه اتفاقی داشته می‌افتاده، احساس کردم که بهتره قصه بگویم و برخلاف کمبود آرشیو سعی کنم اطلاعات تاریخی مبتنی بر سند را داستان وار روایت کنم؛ روش معاصری که در حال حاضر در دنیا استفاده می‌شود و با آرشیو فیلم‌های داستانی ساخته می‌شود. شاید فکر کنید که حرف متحجرانه‌ای دارم می‌زنم ولی واقعیت این‌ست که گاهی محدودیت‌ها خلاقیت ایجاد می‌کند و این اتفاق برای من در فیلم گم و گور افتاد، شاید اگر تصاویر بیشتری از این اتفاق داشتم گم و گور دیگر اینطور روایت نمی‌شد."
در پایان این نشست فرزاد به نحوه‌ی کار و تدوین مستندهای آرشیوی اشاره کرد و عدم وجود آرشیو را در ایران سازماندهی نامناسب و سیستم نامنظم و مشکلات فرهنگی و تعمد در پاک کردن حافظه تاریخی افراد دانست و افزود:"برای خلاق بودن به آرشیوهای رسمی نمی‌توان تکیه کرد و باید به آرشیوه‌های شخصی و غیر رسمی سرک کشید."
گفتنی‌ست برنامه به تماشای مستند هر هفته روزهای دوشنبه به همت سایت رای بن مستند و همراهی انجمن سینمای جوانان ایران –دفتر قزوین در سینما مهتاب این شهر برگزار می‌شود.
عکس: امیر حسین درزی
